Strungk, Nicolaus Adam

Strungk [sztruŋk] Nicolaus Adam, ochrzcz. 15 XI 1640 Brunszwik, †23 IX 1700 Drezno, niemiecki kompozytor, skrzypek, organista, najstarszy syn Delphina Strungka. Naukę gry na organach i skrzypcach rozpoczął pod kierunkiem ojca w Brunszwiku. Od 1660 działał jako skrzypek i koncertmistrz w kapelach dworskich w Wolfenbüttel, Celle, Brunszwiku i Hanowerze. Między XI 1661 a VI 1662 odbył podróż do Wiednia, gdzie wystąpił jako skrzypek przed cesarzem Leopoldem I. W latach 1679–82 sprawował funkcję dyrektora muzyki miejskiej i kościelnej w Hamburgu. Wystawił tam swoje pierwsze opery – Alceste, Esther i Doris, pracował też jako skrzypek i organista przy kościele św. Jakuba, św. Katarzyny i św. Gertrudy. W latach 1682–88 działał ponownie w Hanowerze na dworze ks. Ernsta Augusta, z którym w 1685 i 1686 odbył podróże artystyczne do Wenecji, koncertując jako skrzypek solista. W Rzymie spotkał się z A. Corellim. W VII 1686 po raz drugi udał się do Wiednia. W 1688 objął stanowisko wicekapelmistrza i organisty kapeli dworskiej w Dreźnie, a w 1692 został jej kapelmistrzem. W 1693 z polecenia elektora saskiego Johanna Georga IV założył operę w Lipsku i zapoczątkował jej działalność wystawieniem swojej 3-aktowej opery Alceste (8 V 1693). W 1697 utraciwszy posadę w Dreźnie (rozwiązano tamtejszą kapelę), popadł w trudną sytuację materialną. W VII 1699 powierzono mu naczelne zwierzchnictwo nad sprawami muzycznymi całej Saksonii. Rok później kompozytor zmarł z powodu nagłej choroby.

Strungk był jednym z pierwszych przedstawicieli opery niemieckiej. Jego twórczość operowa, obok scenicznych dzieł J. Theile’go i J.W. Francka, należy do najważniejszych zjawisk tego gatunku w Niemczech schyłku XVII w. Dzieła Strungka wystawiano w różnych ośrodkach, premiery miały miejsce głównie w Hamburgu i Lipsku. Niemal cała jego spuścizna operowa zaginęła, zachowały się jedynie arie z Esther i dokończona przez Strungka 3-aktowa dramma per musica L’Antiope C. Pallavicina. Zaginione dzieła reprezentowały gatunek singspielu i w większości oparte były na niemieckich przekładach librett włoskich i francuskich. Esther jest religijnym singspielem skomponowanym do oryginalnego libretta w języku niemieckim; w ariach krzyżują się wpływy opery włoskiej z cechami rodzimej tradycji muzycznej. Strungk nawiązywał do stylu A. Cestiego, F. Cavallego, G. Legrenziego, świadczą o tym koloratury łączone z ostinatowymi formułami basu, symetria przebiegów formalnych, koncertujące ritornele i dążenie do silniejszego wyrazu. Z niemieckich tradycji pochodzi natomiast konsekwentnie stosowana technika wariacyjna, wykorzystywanie zabiegów kontrapunktycznych do interpretacji tekstu oraz pieśniowy charakter melodyki, typowy dla stylu niemieckiej pieśni stroficznej.

Kompozycje reprezentujące protestancką muzykę kościelną, pisane do tekstów niemieckich i łacińskich, w większości utrzymane są w formie kantaty i koncertu wokalno-instrumentalnego i zróżnicowane pod względem obsady, począwszy od solowej po utwory wielkoobsadowe na więcej niż 20 głosów. Twórczość instrumentalna Strungka obejmuje m.in. bardzo zaawansowane pod względem techniki gry skrzypcowej utwory na zespół instrumentów smyczkowych i basso continuo oraz nielicznie zachowane utwory organowe (lub klawesynowe), wyróżniające się znakomitym rzemiosłem kontrapunktycznym.

Literatura: F. Berend N.A. Strungk, 1640–1700. Sein Leben und seine Werke..., Fryburg Bryzgowijski 1915; I. Schreiber Dichtung und Musik der deutschen Opernarien, 1680–1700, Berlin 1935; W. Schulze Die Quellen der Hamburger Oper 1678–1738, Hamburg 1936; H.C. Wolff Die Barockoper in Hamburg, 1687–1738, t. 1–2, Wolfenbüttel 1957; E. Stiendorf Die Sächsiche Staatskapelle Dresden, Berlin 1997.