Squarcialupi, Antonio

Squarcialupi [sk^uarczal'upi] Antonio, A. di Bartolomeo, A. del Bessa, A. degli Organi, *27 III 1416 Florencja, pogrzeb. 6 VII 1480 Florencja, włoski organista. Początkowo znany jako Antonio del Bessa, nazwisko „Squarcialupi” przybrał później, być może nawet w początkach 2. połowy XV w. Studia gry organach odbywał u Giovanniego Mazzuoli i Matteo di Pagolo da Prato we Florencji. Pracował jako organista: w 1431 w Orsanmichele, w latach 1432–80 w katedrze S. Maria del Fiore. W 1443 ożeniony z Lisą Juliani Fei; spośród licznego potomstwa syn Francesco (*27 IX 1455, †12 XII 1509) był organistą i zastąpił ojca po jego śmierci w katedrze S. Maria del Fiore. Squarcialupi, uważany za najwybitniejszego organistę włoskiego w owym czasie, był prawdopodobnie nauczycielem dzieci Wawrzyńca de Medici; zajmował się też organmistrzostwem, w związku z czym często podróżował po kraju. Pozostawał w bliskich kontaktach z wieloma muzykami, m.in. z Guillaume’em Dufayem. Prawdopodobnie był również kompozytorem, chociaż żaden jego utwór nie zachował się. W historii muzyki znany jest głównie jako właściciel słynnego rękopisu ze świecką muzyką włoską XIV i początku XV w., sporządzonego zapewne w latach 1410–15 w klasztorze S. Maria degli Angeli we Florencji i zwanego w literaturze „Squarcialupi Codex” (Florencja, Biblioteca Medicea Laurenziana sygn. Med. Pal. 87). Kodeks zawiera ponad 350 madrygałów, caccii i ballat z lat 1340-1415 m.in. takich kompozytorów, jak Francesco Landino, Bartolino da Padova, Nicolo da Perugia, Andreas de Florentia, Jacopo da Bologna, Lorenzo i Gherardello da Firenze, Donato i Giovanni da Cascia.

Literatura: R. Gandolfi Illustrazioni di alcuni cimeli concernenti l’arte musicale in Firenze, Florencja 1892; O. Kade Biographisches zu Antonio Squarcialupi, dem Florentiner Organisten im XV Jahrhundert, „Monatshefte für Musikgeschichte” XVII, 1885; E. Sanesi Maestri d’organo in S. Maria del Fiore (1436–1600), „Note d’Archivio per la Storia della Musica” XIV, 1937; H. Kühner Ein unbekannter Brief von G. Dufay, „Acta Musicologica” XI, 1939; B. Becherini Relazioni di musici fiammenghi con la Corte dei Medicei, „La Rinascita” IV, 1941; L. Parigi L’amico organista. Antonio Squarcialupi, Florencja 1954; B. Becherini Communication sur Antonio Squarcialupi, w ks. VII kongr. Międzynarodowe Towarzystwo Muzykologiczne w Kolonii 1958, red. G. Abraham, S. Clercx-Lejeune, H. Federhofer, W. Pfankuch, Kassel 1959; B. Becherini Antionio Squarcialupi e il Codice Mediceo-Palatino 87, w: L’Ars Nova italiana del Trecento, ks. I międzynarodowe konwenium w Certaldo 1959, red. B. Becherini, Certaldo 1962; F.A. d’Accone Antionio Squarcialupi alla luce di documenti inediti, „Chigiana” n. seria III, 1966; K. v. Fischer Paolo da Firenze und der Squarcialupi-Kodex (I-Fl 87), „Quadrivium” IX, 1969; G. Giacomelli Antionio Squarcialupi e la tradizione organaria in Toscana, Rzym 1992; G. Giacomelli Nuove giunte alla biografia di Antonio Squarcialupi I viaggi, l’impiego, le esecuzioni, w: La musica a Firenze al tempo di Lorenzo il Magnifico, red. P. Gargiulo, Florencja 1993; G. Giacomelli, E. Settesoldi Gli organi di S. Maria del Fiore di Firenze. Sette secoli di storia dal ’300 al ’900, Florencja 1993; B. McD. Wilson Madrigal, Lauda and Local Style in Trecento Florence, „Journal of Musicology” XV, 1997.