Sonnleithner [z'onlajtner], Sonnleitner Joseph, *3 III 1766 Wiedeń, †25 XII 1835 Wiedeń, austriacki librecista, archiwista i tłumacz, syn Christopha. Od 1787 pracował na dworze cesarza Józefa II. W latach 1794–96 wydawał «Wiener Theater-Almanach». Od II do VIII 1804 był dyrektorem artystycznym Theater an der Wien. Od 1804 do 1814 pełnił funkcję sekretarza teatrów dworskich. W tych latach napisał kilka librett, do których muzykę skomponowali m.in. V. Jírovec (Agnes Sorel), J. Weigl (Kaiser Hadrian i Die Weihe der Zukunft) oraz L. Cherubini (Faniska). Wiele z nich było adaptacją dzieł francuskich; jego najbardziej znane libretta, będące przeróbką sztuki J.N. Bouilly’ego pt. Léonore ou l’amour conjugal, zostało wykorzystane przez Beethovena do pierwszej wersji opery Fidelio (1805). W 1814 J. Sonnleithner założył w Wiedniu Gesellschaft der Musikfreunde, był także współzałożycielem tamtejszego konserwatorium; w obu tych instytucjach pełnił dożywotnio funkcję sekretarza. Zapisał towarzystwu w testamencie pokaźną kolekcję instrumentów wraz ze swoimi artykułami do planowanego podręcznika do historii muzyki.
Literatura: C.F. Pohl Die Gesellschaft der Musikfreunde des österreichischen Kaiserstaats und ihr Conservatorium, Wiedeń 1871; R. v. Perger Geschichte der k.k. Gesellschaft der Musikfreunde, t. 1, Wiedeń 1912; A. Sandberger Léonore von Bouilly und ihre Bearbeitung für Beethoven durch Joseph Sonnleithner, w: Ausgewählte Aufsätze zur Musikgeschichte, t. 2, Monachium 1924; M. Runke Die Librettisten des Fidelio, w: Opernstudien. Anna Amalie Abert zum 65. Geburtstag, Tutzing 1975.
