Sjögren [sz’ö:~] Johan Gustaf Emil, *16 VI 1853 Sztokholm, †1 III 1918 Sztokholm, szwedzki kompozytor i organista. Naukę muzyki rozpoczął u L. Ohlsona, w latach 1869–74 studiował w Kungliga Musikaliska Akademien w Sztokholmie grę na fortepianie u H. Thegerströma, grę na organach u G.A. Mankella oraz harmonię u H. Berensa. Od 1879 do 1880 był uczniem F. Kiela (kompozycja) i C.A. Haupta (organy) w Berlinie. Po powrocie do Sztokholmu 1881 objął posadę organisty we francuskim kościele reformowanym, od 1891 do końca życia był organistą w kościele św. Jana; w latach 1886–88 uczył w Anderssons Musikskola. W trakcie podróży po Europie (1884–85) odwiedził Berlin, Monachium, Paryż i Wiedeń, gdzie uczył się instrumentacji u H.T.O. Grädenera; poznał wówczas muzykę Wagnera, Liszta i kompozytorów francuskich. W latach 1901–14 corocznie dawał koncerty w Paryżu.
Twórczość Sjögrena reprezentuje późny romantyzm w Szwecji; początkowo kompozytor inspirował się folklorem skandynawskim, później jego styl kształtował się pod wpływem muzyki Schumanna, w muzyce fortepianowej nawiązywał stylistycznie do F. Chopina, C. Saint-Saënsa i G. Faurégo. Komponował przede wszystkim pieśni, głównie do tekstów współczesnych poetów szwedzkich; są to zróżnicowane wyrazowo utwory o śpiewnej melodyce, niekiedy deklamacyjne, których ekspresja doskonale oddaje nastrój sugerowany przez tekst poetycki, toteż wiele z nich utrzymało się w szwedzkim repertuarze wokalnym.
Literatura: N. Brodén Förteckning over Emil Sjörgens tryckta kompositioner (‘katalog wydanych kompozycji Sjörgena’), „Svensk Tidskrift för Musikforskning” I, 1919; C.G. Nyblom Emil Sjögren, Sztokholm 1916; S.E. Svensson Emil Sjögrens vokala lyrik (‘liryka wokalna Emila Sjögrena’), „Svensk Tidskrift för Musikforskning” XVII, 1935; L. Hedwall Emil Sjögren. Preludium och fuga a-moll op. 49 (1909), „Kyrkomusikernas tidning” XXXII, 1966; A. Helmer Svensk solosång 1850–1890 (‘szwedzka pieśń solowa 1850–90’), Sztokholm 1972.
Kompozycje (wyd. w Sztokholmie, jeśli nie podano inaczej):
Instrumentalne:
Fest-polonaise op. 5 na fortepian na 4 ręce, wyd. 1881
Erotikon op. 10, 5 utworów na fortepian, wyd. 1883
6 novelletter op. 14 na fortepian, wyd. 1884
På vandring (‘wędrując’) op. 15 na fortepian, wyd. 1884
Stemninger (‘nastroje’) op. 20, 8 utworów na fortepian, Kopenhaga 1886
I Sonata g-moll op. 19 na skrzypce i fortepian, Lipsk 1886
II Sonata e-moll op. 24 na skrzypce i fortepian, Kopenhaga 1889
4 skizzer (‘4 szkice’) op. 27 na fortepian, wyd. 1890
Festspel op. 28 na orkiestrę, wyd. 1892
Lyriska dikter (‘poematy liryczne’) na fortepian, wyd. 1899
Bilder och utkast (obrazy i szkice’) na fortepian, wyd. 1900
III Sonata g-moll op. 32 na skrzypce i fortepian, Kopenhaga 1900
2 Impromptus op. 36 na fortepian, wyd. 1902
I Sonata e-moll op. 35 na fortepian, Kopenhaga 1903
Prélude et fugue d-moll op. 39 na fortepian, Kopenhaga 1904
II Sonata A-dur op. 44 na fortepian, wyd. 1905
Legender. Religiösa stämningar (‘legendy; nastroje religijne’) op. 46 na organy, 24 utwory we wszystkich tonacjach, Kopenhaga 1907
IV Sonata h-moll op. 47 na skrzypce i fortepian, Lipsk 1908
Temat z wariacjami C-dur op. 48 na fortepian, Kopenhaga 1909
2 scherzi op. 52 na fortepian, Kopenhaga 1911
Sonata A-dur op. 58 na wiolonczelę i fortepian, Kopenhaga 1912
V Sonata a-moll op. 61 na skrzypce i fortepian, wyd. 1914
7 variationer över den svenska kungssången (‘7 wariacji na temat szwedzkiej pieśni królewskiej’) op. 64 na fortepian, wyd. 1915
Wokalno-instrumentalne:
ponad 200 pieśni, m.in.:
4 dikter (‘4 wiersze’) op. 1, sł. H. Ibsen, B.M. Bjornson, wyd. 1876
3 sånger (‘3 pieśni’) op. 2, sł. H. Ibsen, H. Montgomery-Cederhjelm, G. Byron, wyd. 1877
7 sånger ur Tannhäuser op. 3, sł. H. Drachmann, wyd. 1880
7 spanska sånger (‘7 pieśni hiszpańskich’) op. 6, sł. E. Geibel, P. Heyse, wyd. 1881
4 dikter op. 11, sł. E. von der Recke, wyd. 1884
6 Lieder aus J. Wolffs „Tannhäuser” op. 12, Kopenhaga 1884
Dikter op. 22, sł. J. Jacobsen, wyd. 1887
5 sånger (‘5 pieśni’) op. 34, sł. G. Eroding, wyd. 1902
Kärlekssånger (‘pieśni miłosne’) op. 50, sł. J. Claine, wyd. 1909
Svarta rosor och gula (‘czarne i żółte róże’) op. 53, sł. E. Josephson, 3 pieśni, Kopenhaga 1911
Wenn nur ein Traum das Dasein ist i Die geheimnisvolle Flöte op. 54 nr 1 i 2, sł. Li-Tai-Po, tłum. H. Bethge, Kopenhaga 1911
Sommaridyll och elegi (‘idylla letnia i elegia’) op. 62, sł. L. von Kraemer, B. Mörner, wyd. 1913
5 dikter op. 63, sł. H. Nyblom, wyd. 1914
Min moder (‘moja matka) op. 65, sł. Z. Topelius, Kopenhaga 1917
Till Österland och andra sånger (‘na Wschód i inne pieśni’) op. 66, sł. V. Rydberg, Kopenhaga 1917
4 sänger op. 68, Kopenhaga 1918
na chór i orkiestrę:
Islandsfärd (‘podróż islandzka) op. 18, sł. H. Drachmann, 1884
Bacchanal op. 7, 1887
Kantat vid invigningen av St. fohanneskyrka (‘kantata na poświęcenie kościoła św. Jana) op. 26, sł. C.D. af Wirsén, wyd. 1890
6 hymner och psalmer (‘6 hymnów i psalmów’) na głosy solowe, chór i organy/fortepian, wyd. 1909
utwory na chór męski
Edycje:
Samlade sånger (‘pieśni zebrane’), 4 z., Sztokholm 1949–53
5 sonat na skrzypce i fortepian, wyd. A. Mangeot, Sztokholm 1957
