logotypes-ue_ENG

Seixas, Carlos

Biogram i literatura

Seixas [sˊejszesz] José António Carlos de, *11 VI 1704 Coimbra, †25 VIII 1742 Lizbona, portugalski kompozytor i organista. W 1718 został organistą katedry w Coimbrze, następcą swego ojca Franciska Vaza (nie wiadomo kiedy i dlaczego syn przyjął nazwisko Seixas). Od 1720 do końca życia działał w Lizbonie w kapeli królewskiej, której kapelmistrzem był do 1729 D. Scarlatti. W 1738 król João V nadał Seixasowi tytuł szlachecki.

Seixas, zwany portugalskim Scarlattim, był jednym z najwybitniejszych muzyków portugalskich XVIII w., przedstawicielem okresu przejściowego. Komponował głównie utwory klawesynowe. Jego twórczość utrzymana jest w stylistyce barokowej, z wpływami szkoły mannheimskiej i empfindsamer Stil. Nieliczne kompozycje Seixasa zachowały się w formie niedatowanych kopii, podpisanych wyłącznie imionami. Wczesne sonaty klawesynowe, utrzymane w konwencji barokowej, mają strukturę wieloczęściową (4–5 części), z „tocatas” jako część I (nr 8 i 9 według numeracji w wyd. M.S. Kastnera, zob. Edycje), późniejsze także formę 1- i 2-częściową, z częścią drugą rozbudowaną przy użyciu pracy motywicznej (nr 47, nr 10). Większość sonat charakteryzuje się prostotą i lekkością typową dla stylu galant (nr 30). Podobieństwa z muzyką klawesynową D. Scarlattiego ograniczają się do stosowania bogatych wirtuozowskich środków technicznych (nr 50, 57, 27) oraz wprowadzenia imitacji na początku nielicznych sonat (nr 70). Zachowany koncert klawesynowy Seixasa ma – jako jeden z pierwszych w owym czasie – budowę 3-czciową. W muzyce organowej Seixas kontynuował XVII-wieczne tradycje muzyki J.B.J. Cabanillesa y Barrerá, S. Aguilery de Heredia i F. Correi de Arauxo.

Literatura: D. Barbosa Machado Bibliotheca Lusitana, 4 t., Lizbona 1741–59, wyd. nowe, zrewid. M. Lopes de Almeida, Coimbra 1965–67; M.S. Kastner C. de Seixas, Coimbra 1947; J.-P. Sarrautte Un compositeur portugais au XVIIIème siècle. C. Seixas, „Arquivos do Centro Cultural Português” I, 1969; K.F. Heimes C. Seixas. Zum Quellenstudium seiner Klaviersonaten, „Archiv für Musikwissenschaft” XXVIII, 1971; K.E Heimes C. Seixas. A Keyboard Sonatas. The Question of D. Scarlatti’s Influence, w: Actas do Congresso „A Arte em Portugal no séc. XVIII”, Braga 1973; M.S. Kastner C. Seixas. Sus inquietudes entre lo barroco y lo prerromántico, ,,Anuario musical” XLIII, 1988.

Kompozycje i edycje

Kompozycje:

Uwertura D-dur, rkp.

Koncert klawesynowy A-dur na orkiestrę smyczkową, rkp.

Sinfonia B-dur, rkp.

spośród ponad 700 utworów na instrumenty klawiszowe zachowało się ok. 100 sonat (toccat) klawesynowych

8 utworów religijnych na chór z towarzyszeniem instrumentów:

Tantum ergo, rkp.

Ardebat Vincentius, rkp.

Gloriosa Virginis Mariae, rkp.

Conceptio gloriosa, rkp.

Hodie nobis caelorum Rex, rkp.

Sicut cedrus, rkp.

Verbum caro, rkp.

Dythyrambus in honorem et laudem Div. Antonii Olissiponensis, rkp.

 

Edycje:

80 sonat klawesynowych (w tym 16 o wątpliwym autorstwie), wyd. M.S. Kastner, «Portugaliae Musica» seria A, X, Lizbona 1965

Koncert klawesynowy A-dur, Uwertura D-dur oraz Sinfonia B-dur, wyd. P. Salzmann, «Portugaliae Musica» seria B, XV, XVI oraz XVII, Lizbona 1969

25 sonat, wyd. M.S. Kastner i J. Valeriano, «Portugaliae Musica» seria A, XXXIV, Lizbona 1980

12 sonat, wyd. faks., wyd. J.P. d’Alvarenga, Lizbona 1995