Seixas, Carlos

Seixas [sˊejsz^esz] José António Carlos de, *11 VI 1704 Coimbra, †25 VIII 1742 Lizbona, portugalski kompozytor i organista. W 1718 został organistą katedry w Coimbrze, następcą swego ojca Franciska Vaza (nie wiadomo kiedy i dlaczego syn przyjął nazwisko Seixas). Od 1720 do końca życia działał w Lizbonie w kapeli królewskiej, której kapelmistrzem był do 1729 D. Scarlatti. W 1738 król João V nadał Seixasowi tytuł szlachecki.

Seixas, zwany portugalskim Scarlattim, był jednym z najwybitniejszych muzyków portugalskich XVIII w., przedstawicielem okresu przejściowego. Komponował głównie utwory klawesynowe. Jego twórczość utrzymana jest w stylistyce barokowej, z wpływami szkoły mannheimskiej i empfindsamer Stil. Nieliczne kompozycje Seixasa zachowały się w formie niedatowanych kopii, podpisanych wyłącznie imionami. Wczesne sonaty klawesynowe, utrzymane w konwencji barokowej, mają strukturę wieloczęściową (4–5 części), z „tocatas” jako część I (nr 8 i 9 według numeracji w wyd. M.S. Kastnera, zob. Edycje), późniejsze także formę 1- i 2-częściową, z częścią drugą rozbudowaną przy użyciu pracy motywicznej (nr 47, nr 10). Większość sonat charakteryzuje się prostotą i lekkością typową dla stylu galant (nr 30). Podobieństwa z muzyką klawesynową D. Scarlattiego ograniczają się do stosowania bogatych wirtuozowskich środków technicznych (nr 50, 57, 27) oraz wprowadzenia imitacji na początku nielicznych sonat (nr 70). Zachowany koncert klawesynowy Seixasa ma – jako jeden z pierwszych w owym czasie – budowę 3-czciową. W muzyce organowej Seixas kontynuował XVII-wieczne tradycje muzyki J.B.J. Cabanillesa y Barrerá, S. Aguilery de Heredia i F. Correi de Arauxo.

Literatura: D. Barbosa Machado Bibliotheca Lusitana, 4 t., Lizbona 1741–59, wyd. nowe, zrewid. M. Lopes de Almeida, Coimbra 1965–67; M.S. Kastner C. de Seixas, Coimbra 1947; J.-P. Sarrautte Un compositeur portugais au XVIII^ème siècle. C. Seixas, „Arquivos do Centro Cultural Português” I, 1969; K.F. Heimes C. Seixas. Zum Quellenstudium seiner Klaviersonaten, „Archiv für Musikwissenschaft” XXVIII, 1971; K.E Heimes C. Seixas. A Keyboard Sonatas. The Question of D. Scarlatti’s Influence, w: Actas do Congresso „A Arte em Portugal no séc. XVIII”, Braga 1973; M.S. Kastner C. Seixas. Sus inquietudes entre lo barroco y lo prerromántico, ,,Anuario musical” XLIII, 1988.