Schrade, Leo

Schrade [szrˊa:d^e] Leo, *13 XII 1903 Olsztyn, †21 IX 1964 Spéracèdes (departament Alpes-Maritimes), amerykański muzykolog niemieckiego pochodzenia. Od 1923 odbywał studia uniwersyteckie w zakresie muzykologii (m.in. u A. Sandbergera i Th. Kroyera) oraz historii sztuki, filozofii, historii literatury, historii i ekonomii w Heidelbergu, Monachium i w Lipsku, a także kształcił się w konserwatorium w Mannheimie. Po uzyskaniu w 1927 stopnia doktora na uniwersytecie w Lipsku podjął pracę dydaktyczną w seminarium muzykologicznym na uniwersytecie w Królewcu, gdzie w 1929 habilitował się. Od 1932 uczył w uniwersytecie w Bonn, od 1935 jako wykładowca historii muzyki średniowiecza. W 1938 osiedlił się w Stanach Zjednoczonych i objął stanowisko docenta w Yale University w New Haven (Connecticut), gdzie w 1943 został profesorem nadzwyczajnym, w 1948 profesorem historii muzyki; tamże w latach 1939–58 prowadził Graduate Studies. W latach 1958–64 jako profesor zwyczajny pełnił funkcję dyrektora instytutu muzykologii na uniwersytecie w Bazylei. W latach 1962–63 miał wykłady gościnne w Harvard University w Cambridge (Massachusetts). Był założycielem i redaktorem serii edycji wykonawczych «Yale Studies in the History of Music» oraz «Yale Collegium Musicum» (1947–58), uczestniczył także w pracach redaktorskich „Journal of Renaissance and Baroque Music” (1946–47), „Annales musicologiques” (1953–64), „Journal of Music Theory” (1957–58), ,Archiv für Musikwissenschaft” (1958–64).

Szeroki krąg zainteresowań naukowych Schradego obejmował niemal całą historię muzyki europejskiej, rozpatrywaną w różnych kontekstach, jego prace dotyczą bowiem refleksji teoretyczno-muzycznej (m.in. poglądów Boecjusza) oraz francuskiej i włoskiej polifonii średniowiecza, wczesnych zabytków muzyki instrumentalnej (zwłaszcza organowej oraz słynnego zbioru kompozycji na vihuelę El maestro L. Milana), włoskiej i niemieckiej muzyki z okresu renesansu i baroku (Monteverdiego, Bacha i Händla), a także dzieł i osobowości twórczych XVIII–XX w. (Mozarta, Beethovena i Strawińskiego).

Do najważniejszych osiągnięć badawczych Schradego należą prace poświęcone wielogłosowości średniowiecza (zwłaszcza epoki ars nova), w których dominuje problematyka techniczno-stylistyczna i źródłoznawcza. W artykułach z tego zakresu oraz w obszernych komentarzach do wydań krytycznych dzieł wybitnych kompozytorów XIV w. (Philippe de Vitry, Guillaume de Machaut, Landini) i zabytków o podstawowym znaczeniu historycznym (repertuar motetów z rękopisu Roman de Fauvel) Schrade skoncentrował się na charakterystyce stylu i związków repertuaru głównych gatunków: motetu, pieśni, a także cyklów mszalnych; te ostatnie zostały przezeń porównane z renesansową odmianą gatunkową missa parodia (A Fourteenth Century Parody Mass). W swoich pracach (np. Political Compositions..., Renaissance. The Historical Conception..., Bach. The Conflict..., Tragedy in the Art of Music) Schrade podejmował też zagadnienia ogólnohistoryczne, kulturowe i filozoficzno-estetyczne; określając np. kontekst historyczny tekstów motetów Vitry’ego ustalił hipotetycznie chronologię jego dzieł (Philippe de Vitry. Some New Discoveries oraz komentarz do 1. tomu «Polyphonic Music of the Fourteenth Century»), co prowadzi do generalnej refleksji nad ramami czasowych artis novae we Francji i sensownością użycia terminu „ars nova” jako nazwy epoki w historii muzyki (The Chronology of the Ars Nova in France).

Wieloaspektowość ujmowania tematu widoczna jest również w monografii twórczości Monteverdiego (1950), która stanowi istotny wkład do historiografii muzykologicznej, bowiem interpretacja historyczna pozycji kompozytora wywarła znaczący wpływ na poglądy przyjęte w muzykologii. Schrade przypisał dziełu Monteverdiego przełomową rolę w dziejach muzyki europejskiej. Określając zdobycze techniczno-kompozytorskie Monteverdiego zdefiniował stosunek jego muzyki do kontrapunktycznej ars perfecta XVI w., przedstawił chronologicznie właściwości stylistyczne utworów ze wskazaniem momentów zwrotnych w twórczości i karierze artystycznej kompozytora, uwarunkowanych przez sytuację historyczną i kulturową.

Literatura: Musik und Geschichte/Music and History, księga pamiątkowa Leo Schradego, Kolonia 1963; K. von Fischer Leo Schrade, „Acta Musicologica” XXXVI, 1964; E. Lichtenhahn Leo Schrade zum Gedächtnis, „Die Musikforschung” XVIII, 1965; P. Sacher, R. Stamm, E. Lichtenhahn, A. Schmitz Leo Schrade in memoriam, Berno 1966; Gattungen der Musik in Einzeldarstellungen, księga pamiątkowa Leo Schradego, red. W. Arlt i in., Berno 1973.