Sabała, Sabalik, właściwie Jan Krzeptowski, *26 I 1809 Kościelisko, †8 XII 1894 Zakopane, muzyk i gawędziarz góralski. Sabała – bard ludu podhalańskiego – zasłynął z niezwykłych zdolności do improwizowania opowiadań i melodii, co odzwierciedla nadane mu przez S. Witkiewicza miano „Homera Tatr”. T. Chałubiński, którego Sabała był przewodnikiem po Tatrach, pisał: „Sabała jest niewyczerpanym w peryfrazach i fioryturach i rzadko kiedy dwa razy jedną melodię w zupełnie ten sam odda sposób” (Sześć dni w Tatrach. Wycieczka bez programu, „Niwa” i „Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego” 1879). Stale nosił przy sobie złóbcoki (gęśliki), na których grywał solo, tylko sporadycznie występując z kapelą. Grą na złóbcokach przeplatał swoje opowieści. Starodawne „nuty” wykonywane przez Sabałę włączał do swojego repertuaru B. Obrochta, który reprezentował nowszy styl gry. Zapisywali je profesjonalni muzycy, W. Górski i J. Kleczyński. Do dziś funkcjonują na Podhalu melodie kojarzone z osobą Sabały, określane jako „nuty Sabałowe”. Ich teksty wiążą się bezpośrednio z postacią bohatera, dotyczą tematyki myśliwskiej lub zbójnickiej. Swoją niezwykłą osobowością Sabała fascynował odwiedzające Zakopane osobistości ze świata nauki i sztuki; jego grę podziwiali S. Witkiewicz, H. Modrzejewska, K. Przerwa-Tetmajer, A. Asnyk, J. Kasprowicz, I.J. Paderewski i Z. Noskowski. Uważano go za najbardziej charakterystyczną postać góralszczyzny i jako taki znalazł poczesne miejsce w gawędach tatrzańskich i literaturze pięknej (np. „Na przełęczy” S. Witkiewicza i „Sabałowa bajka” H. Sienkiewicza). Do „Sabałowych nut” sięgało wielu kompozytorów (najczęściej za pośrednictwem zapisów opublikowanych przez Kleczyńskiego), m.in. W. Żeleński w operze Janek i K. Szymanowski w Wariacjach h-moll op. 10.
Literatura A. Stopka-Nazimek Sabała. Portret, życiorys, bajki, powiastki, piosnki, melodie, Kraków 1897; F. Hoesick Legendowe postacie zakopiańskie, Warszawa 1959; A. Szurmiak-Bogucka Jakim muzykiem mógł być Sabała, w: O Sabale. W stulecie śmierci 1894–1994, red. M. Rokosz, Kraków 1995.
