Raszek, Raschek, Raszko, Wacław, *ochrzczony 1 II 1764 Rychnov nad Kněžnou, †29 I 1837 Warszawa, kompozytor, muzyk i pedagog czeskiego pochodzenia działający w Polsce, do której przybył przed 30. rokiem życia. W latach 80. i 90. działał jako kapelmistrz w Żarkach; doraźnie służył też jako organista w pobliskich Gidlach. Od wczesnej młodości komponował. Prawdopodobnie ok. 1800 przeniósł się do Warszawy, gdzie był nauczycielem fortepianu w szkole oo. pijarów (1812–1817); w 1815 r. ożenił się po raz trzeci, z tego małżeństwa miał przynajmniej trójkę dzieci. W latach 1818–1819 był kapelmistrzem nieznanego bliżej zespołu w Opolu Lubelskim. W latach 1820–1826 był nauczycielem muzyki w Instytucie Nauczycieli Elementarnych i Organistów w Puławach pod protektoratem rodziny Czartoryskich. W Puławach wykładał śpiew wspólny i w głosach, chorał, grę na klawikordzie i solmizację; odpowiadał także za sprawy organizacyjne, takie jak zakup instrumentów muzycznych. Prowadził chór dla dziewcząt w parafii we Włostowicach oraz wraz z uczniami uświetniał muzyką uroczystości kościelne. W 1825 wydał swoje dzieło życia i owoc pracy pod patronatem Czartoryskich, Kancjonał muzyki kościelnej. W 1826 wrócił do Warszawy, pracował w szkole oo. paulinów jako nauczyciel muzyki (1826–1827), inspektor Archikonfraterni Literackiej oraz prywatny nauczyciel fortepianu.
Raszek był artystą bardzo silnie związanym z polskim środowiskiem muzycznym i kulturalnym. Wparcia w działaniach pedagogicznych i wydawniczych udzielał mu książę Adam Czartoryski. Prawdopodobnie należał do grupy muzyków związanych z inicjatywą muzyczną w kościele Benonitów w Warszawie; być może współpracował z Teatrem Narodowym, a z pewnością znał się z jego muzykami. Zarząd szkoły w Puławach wypowiadał się o nim bardzo pochlebnie, z niezadowoleniem przyjmując jego decyzję o rezygnacji z pracy. Syn Raszka, Ludwik Wacław (1816–1844), był obiecującym, ale przedwcześnie zmarłym muzykiem.
Nie posiadamy żadnego spisu dzieł Raszka z epoki, natomiast na podstawie zachowanych archiwaliów wiemy, że napisał przynajmniej 18 mszy, z czego jedna – G-dur – znana jest z 4 przekazów, dwie – C-dur i Pastoralna D-dur – z 3 przekazów, dwie – B-dur i D-dur – z 2 przekazów, a pozostałe (wszystkie w tonacjach durowych do trzech znaków przykluczowych, jedna z tekstem polskim) zachowały się w pojedynczych kopiach. Znamy ponadto 2 requia (jedno zachowane w dwóch kopiach), nieszpory z tekstem polskim (6 nieszporów wzmiankowanych jest z kolei w inwentarzu niezachowanego zbioru benonickiego) i oratorium, a z muzyki instrumentalnej Koncert klarnetowy B-dur, 2 symfonie 3-częściowe, opracowanie Poloneza z opery Przerwana ofiara oraz 10 Wariacji, wydanych drukiem. Do tego zbioru należy doliczyć zawartość Kancjonału muzyki kościelnej (druk, Warszawa 1825), zawierającego opis zasad muzyki, harmonizacje śpiewów chorałowych oraz kompozycje własne (msze, litanię, pieśni, przygrywki organowe), oraz kancjonał Głos do Boga, zachowany w księdze altowej w 1829 roku i księdze organowej z 1830 roku o nieznacznie innej zawartości muzycznej.
Nie zachowały się żadne autografy utworów Raszka, jednak pierwsze kopie (głównie gidelskie) pochodzą już z lat 80. XVIII wieku, więc przynajmniej część znanych kompozycji to utwory młodzieńcze, co potwierdza ich wczesnoklasyczny styl i niekiedy niewprawne rozwiązania harmoniczne. Wokalno-instrumentalne utwory Raszka przeznaczone zazwyczaj są na 4-głosowy chór z towarzyszeniem instrumentów smyczkowych, organów, 2 klarnetów i 2 rogów, niekiedy też obojów, trąbek i kotłów. Odznaczają się dużą liczbą solowych fragmentów instrumentalnych, a partie organów, skrzypiec i klarnetów mają często charakter koncertujący. Zwraca uwagę promowanie języka polskiego – w mszach polskich, opracowaniach polskich tekstów litanii, nieszporów, licznych pieśniach kościelnych. Recepcja muzyki religijnej Raszka na Jasnej Górze oraz w Gidlach sięgała początku XX w. W utworach instrumentalnych zaznacza się inwencja melodyczna i sprawna orkiestracja. Niestety nie zachowała się partia klarnetu solo z Koncertu klarnetowego, co uniemożliwia analizę podejścia Raszka do problemu wirtuozerii instrumentalnej.
Literatura: K. Mrowiec Katalog muzykaliów gidelskich, Kraków 1986; P. Podejko Katalog tematyczny rękopisów i druków muzycznych kapeli wokalno-instrumentalnej na Jasnej Górze, «Studia Claromontana» XII, Kraków 1992; D. Idaszak Grodzisk Wielkopolski. Katalog tematyczny muzykaliów, Kraków 1993;J. Gołos Polskie organy i muzyka organowa, Warszawa 1972; R. Mączyński Koncerty u Benonitów. Z dziejów życia muzycznego Warszawy na przełomie XVIII i XIX wieku, „Muzyka” 1989 nr 4, J. Bujas-Poniatowska, A. Godek, K. Poniatowski Życie i aktywność Wacława Raszka (1764–1837) w świetle źródeł, „Muzyka” 2022 nr 1.
