Perti, Giacomo Antonio

Perti Giacomo Antonio, *6 VI 1661 Bolonia, †10 IV 1756 Bolonia, włoski kompozytor. Od 1675 uczył się u swego wuja Lorenza Pertiego i P. Franceschiniego (kontrapunkt) oraz u R. Laurentiego (organy), a następnie u G. Corsa w Parmie. W 1678 wykonano pierwszą kompozycję Pertiego (mszę) w kościele S. Tommaso al Mercato w Bolonii, a w 1679 oratorium S. Serafina. W 1681 Perti został przyjęty do Accademia Filarmonica w Bolonii (pięciokrotnie wybrany prinicipe: 1687, 1693, 1697, 1705, 1719). W 1683 debiutował w Wenecji operą Marzio Coriolano (zaginiona). W 1688 ukazały się jego Cantate morali e spirituali (dedykowane cesarzowi Leopoldowi I). Perti był maestro di cappella w Bolonii: w 1690 w katedrze S. Pietro, w latach 1696–1756 w bazylice S. Petronio (do jego uczniów należeli tu m.in. G. Torelli, D. Gabrieli i G.B. Martini), w latach 1704–55 w S. Domenico, w latach 1706–50 w S. Maria di Galliera. Cieszył się protekcją cesarza Karola VI, któremu dedykował Messa e salmi concertati op. 2 (w 1740 otrzymał tytuł consigliere di S. M. Imperiale) oraz Ferdynanda III de’ Medici. Rękopisy utworów Pertiego zachowały się głównie w Österreichische Nationalbibliothek w Wiedniu, Biblioteca Comunale w Asyżu, Civico Museo Bibliografico Musicale oraz Archivio di S. Petronio w Bolonii.

Perti był czołowym przedstawicielem szkoły bolońskiej, związanej z kapelą przy bazylice S. Petronio. Działając ponad 60 lat w głównych instytucjach muzycznych Bolonii zyskał autorytet u współczesnych (obfita korespondencja z J.J. Fuxem, A. Caldarą, B. Pasquinim, A. Corellim). Zamierzał wydać jako op. 3 traktat teoretyczny dotyczący seconda pratica (6 przykładów jego kompozycji G.B. Martini włączył do swego Esemplare ossia saggio fondamentale pratico di contrappunto).

Twórczość Pertiego utrzymana jest na ogół w stylu koncertującym i przeznaczona na głosy solowe, chór i zespół instrumentalny (oratoria, kantaty solowe, motety, hymny i inne). Jego dzieła odznaczają się bogactwem inwencji melodycznych, a wzbogacenie brzmienia Perti osiągał poprzez zwiększenie roli ustępów instrumentalnych, stosowanie dialogowania między głosami wokalnymi i instrumentalnymi operującymi niezależnym materiałem melodycznym oraz wprowadzenie instrumentów koncertujących, szczególnie trąbek lub wiolonczel.

Perti tworzył opery w początkowym okresie twórczości (1683–1710), dostosowując ich styl muzyczny do dramatycznego języka współpracujących z nim librecistów (F. Silvani, M. Noris, A. Salvi). Wpływy francuskie przejawiają się w występowaniu form tanecznych bourrée i rigaudon (Nerone fatto cesare) oraz dopasowaniu muzyki do sytuacji scenicznej przez wprowadzenie fragmentów homofonicznych, imitacyjnych, recytacji z towarzyszeniem b.c., popisowych ritorneli instrumentalnych oraz efektów brzmieniowych, takich jak unisono smyczków podkreślające dramatyzm akcji. W Nerone fatto cesare wykorzystał technikę concerto grosso, wydzielając z orkiestry grupę instrumentów koncertujących na scenie (trąbki, wiolonczele, oboje).

Literatura: listy Pertiego oraz G.B. Martini Origine della musica in S. Petronio, rkp. Bolonia, Civico Museo Bibliografico Musicale; G.B. Martini Serie cronologica dei principi dell’Accademia dei filarmonici, „Diario bolognese” 1776, wyd. faks. Bolonia 1970; M. Fabbri G.A. Perti, „Chigiana” XV, 1958; La musica barocca a Bologna (…) G.A. Perti, red. G. Vecchi, Bolonia 1961; S. Martinotti Ricognizione di G.A. Perti compositore emiliano del barocco, „La Rassegna Musicale Italiana” XXXII, 1962; J. Berger The Sacred Works of G.A. Perti, „Journal of the American Musicological Society” XVII, 1964; M. Fabbri Nuova luce sull’attività fiorentina di G.A. Perti, B. Cristofori e G.F. Haendel, „Chigiana” XXI, 1964; G. Vecchi Il „Nerone fatto cesare” di G.A. Perti a Venezia, w: Venezia e il melodramma nel Seicento, red. M.T. Muraro, Florencja 1976; M. De Angelis Il teatro di Pratolino tra Scarlatti e Perti. Il carteggio di G.A. Perti con il principe Ferdinando de’ Medici (1705–1719), „Nuova Rivista Musicale Italiana” XXI, 1987; J. Riepe Gli oratori di G.A. Perti. Cronologia e ricognizione delle fonti, „Studi musicali” XXII, 1993.