Persichetti [-k'etti] Vincent, *6 VI 1915 Filadelfia, †14 VIII 1987 Filadelfia, amerykański kompozytor. W 1935 ukończył Combs Conservatory w Filadelfii, następnie studiował grę na fortepianie u Olgi Samaroff i kompozycję u P. Nordoffa w tamtejszym konserwatorium oraz dyrygenturę u F. Reinera w Curtis Institute of Music. Od 1941 uczył w konserwatorium w Filadelfii, od 1947 w Juilliard School of Music w Nowym Jorku, od 1963 pełnił funkcję dziekana wydziału kompozycji, od 1952 kierował wydawnictwem muzycznym Elkan-Vogel. Trzykrotnie otrzymał stypendium fundacji Guggenheima, w 1948 nagrodę National Institute of Arts and Letters, którego członkiem został wybrany w 1965.
Z całego splotu najrozmaitszych wpływów Persichetti wypracował ok. 1950 styl mieszczący się w ogólnej kategorii dwudziestowiecznego eklektyzmu amerykańskiego, niepozbawiony jednak pewnych rysów indywidualnych. Stanowią one raczej odbicie osobowości kompozytora i silniej zaznaczają się w kształtowaniu formy, a w samym języku dźwiękowym są mało uchwytne. Persichetti pisał utwory bardzo zróżnicowane gatunkowo oraz stopniem trudności, i zależnie od okoliczności, np. wymogów zamówień. Wykorzystywał swobodnie odpowiednie środki: od najprostszych uformowań diatonicznych do politonalnej polifonii. Był kompozytorem mocno związanym z życiem muzycznym swego kraju – jego VI Symfonia weszła do stałego repertuaru amerykańskich orkiestr dętych, dla których dużo komponował; wiele uwagi poświęcał utworom pedagogicznym na fortepian, instrument specjalnie przez niego preferowany. W ciągu przeszło 20 lat kompletował cykl utworów instrumentalnych Parables (1965–86), opartych na wspólnej idei, do której nawiązuje także jego jedyna opera The Sibyl, niezbyt zresztą udana. Poza zwykłą funkcjonalność muzyki kościelnej wykracza wielki, dwuczęściowy zbiór Hymns and Responses for the Church Year, z którego czerpał także materiał tematyczny do innych utworów. Za swe najważniejsze dzieło kompozytor uznawał oratorium z filozoficznymi podtekstami The Creation, a krytycy wysuwają na plan pierwszy w jego dorobku V Symfonię, III Kwartet smyczkowy i X Sonatę fortepianową.
Literatura: D.L. i J.L. Patterson V. Persichetti. A Bio-Bibliography, Westport (Connecticut) 1988; R. Schackelford Conversation with V. Persichetti, „Perspectives of New Music” XX, 1981/82 nr 1–2.
Kompozycje
Instrumentalne:
orkiestrowe:
I Symfonia 1942
II Symfonia 1942
III Symfonia 1946
IV Symfonia 1951
V Symfonia na orkiestrę smyczkową, 1953
VI Symfonia na orkiestrę dętą, 1956
VII Symfonia „Liturgical” 1958
VIII Symfonia 1967
IX Symfonia „Sinfonia Janiculum” 1970
Dance Overture 1942
Fairy Tale 1950
Serenada V 1950
Night Dances 1970
Fables, z głosem recytatora, 1943
A. Lincoln Address, z głosem recytatora, 1972
Concertino a fortepian i orkiestrę, 1941
Koncert fortepianowy 1962
The Hollow Men na trąbkę i orkiestrę smyczkową, 1944
Koncert na rożek angielski i orkiestrę smyczkową, 1977
Divertimento na orkiestrę dętą, 1950
Pageant na orkiestrę dętą, 1953
Serenada XI na orkiestrę dętą, 1960
Masquerade orkiestrę dętą, 1965
O Cool is the Valley, poemat na orkiestrę dętą, 1971
Parable IX na orkiestrę dętą, 1972
kameralne:
I Kwartet smyczkowy 1939
II Kwartet smyczkowy 1944
III Kwartet smyczkowy 1959
IV Kwartet smyczkowy (Parable X) 1972
Serenada I na 10 instrumentów dętych, 1929
Serenada III na trio fortepianowe, 1941
Serenada VI na puzon, altówkę i wiolonczelę, 1950
Pastoral na kwintet dęty, 1943
King Lear na kwintet dęty, kotły i fortepian, 1948
Kwintet fortepianowy 1954
Parable II na kwintet dęty blaszany, 1968
Parable XXIII na trio fortepianowe, 1981
Parable XXV na 2 trąbki, 1986
Serenada IV na skrzypce i fortepian, 1945
Serenada IX na 2 flety proste, 1956
Serenada X na flet i harfę, 1957
Serenada XIII na 2 klarnety, 1963
fortepianowe:
12 sonat, 1939–80
6 sonatin, 1950–54
Poems 1941
Parades 1952
Serenada VII 1952
Parable XIX 1975
4 Arabesques 1978
Little Mirror Book 1978
Reflective Studies 1978
Mirror Etudes 1979
Winter Solstice 1986
Serenada VIII na 4 ręce, 1954
Koncert na 4 ręce, 1952
Sonata na 2 fortepiany, 1940
na instrumenty solo:
Sonata na organy, 1960
Parable VI na organy, 1971
Auden Variations na organy, 1977
Dryden Liturgical Suite na organy, 1980
Song of David na organy, 1981
9 sonat na klawesyn, 1951–85
Parable XXIV na klawesyn, 1982
Serenada XV na klawesyn, 1984
Sonata na skrzypce, 1940
Sonata na wiolonczelę, 1952
Serenada XII na tubę, 1961
Serenada XIV na obój, 1984
na różne instrumenty solowe, głównie dęte:
Parable I 1965
Parable III–V 1968–69
Parable VII–VIII 1971–72
Parable XI–XVIII 1972–75
Parable XXI 1978
Parable XXII 1981
Wokalne i wokalno-instrumentalne:
utwory na chór a cappella, m.in. Hymns and Responses for the Church Year, sł. W.H. Auden i inni, I 1955, II 1987
cykle pieśni na głosy i fortepian do słów poetów amerykańskich, m.in. C. Sandburga, E. Dickinson, R. Frosta
Winter Cantata (11 Haiku) na 4 głosy, chór żeński, flet i marimbę, 1964
Celebrations, kantata na chór i instrumenty dęte, sł. W. Whitman 1966
The Pleiades, kantata na chór, trąbkę i smyczki, sł. W. Whitman 1967
Flower Songs, kantata na chór i smyczki, sł. E.E. Cummings, 1983
Stabat Mater na chór i orkiestrę, 1963
Te Deum na chór i orkiestrę, 1963
The Creation na 4 głosy solowe, chór i orkiestrę, sł. kompozytor, 1969
***
The Sibyl (Parable XX), opera, libr. kompozytor wg bajki Chicken Little, 1976, wyst. Filadelfia 1985
Prace:
monografia W. Schuman, z F.R. Schreiberem, Nowy Jork 1954
Twentieth Century Harmony, Nowy Jork 1961
