Palczewska Antonina, zam. Horbowska, *1807 Steklinek (pow. Lipno), †31 XII 1850 Dolecko (pow. Skierniewice), polska tancerka. Jej siostry Agnieszka i Teresa były aktorkami i tancerkami, a syn Mieczysław śpiewakiem. Uczęszczała do Szkoły Dramatycznej w Warszawie, gdzie również uczyła się tańca; naukę tańca kontynuowała u L. Thierry’ego, sprowadzonego w 1818 z Paryża do Warszawy, wkrótce dyrektora baletu. Debiutowała 21 IV 1820 jako Lizetka w Bednarzu, czyli Lizetce i Kolinie, a jako aktorka 4 I 1822 w komedii Sygnet czarnoksięski L.A. Dmuszewskiego. Obdarzona naturalnym wdziękiem, wysunęła się ok. 1823 na czołową pozycję w zespole baletu warszawskiego (obok J. Mierzyńskiej). Z jej ról wymienić należy Druhnę (Wesele w Ojcowie, muzyka K. Kurpiński i J. Damse), Grację (Trzy Gracje, muzyka K. Kurpiński i I. Moscheles), Zosię (Powrót z wojny, muzyka J. Damse). W 1825 jako pierwsza z warszawskich tancerek otrzymała stypendium na doskonalenie swej sztuki w Paryżu i przez niepełny rok studiowała u J. Coulona; 19 IV 1826 wystąpiła gościnnie na scenie Opery w Paryżu w Dansomanii (muzyka E.N. Méhul); wzbudziła owacje wykonaniem solo mazura z Wesela w Ojcowie. Po drodze do Paryża występowała gościnnie w Poznaniu (VII 1825) i Berlinie, a wracając – w Nancy, Strasburgu i we Wrocławiu. Do kraju wróciła w XI 1826 i awansowała na stanowisko pierwszej solistki baletu w Warszawie; odznaczyła się znakomitym wykonaniem znanych w repertuarze europejskich ról, jak Nina (Nina, czyli obłąkanie z miłości, muzyka L. Persuis, choreografia L. Milon) oraz ról z repertuaru rodzimego, m.in. Julii (Młoda bohaterka, muzyka A. Orłowski) i głównych ról w baletach Apollo i Midas (muzyka J. Stefani i K. Kurpiński), Walka rybołowców (muzyka A. Orłowski), Uroczystość Flory. Swą karierę taneczną zakończyła przedwcześnie z powodu kontuzji nogi. 12 IX 1828 wystąpiła po raz ostatni jako tancerka, w latach 1831–33 działała jako aktorka. Dzięki połączeniu talentu aktorskiego i tanecznego odniosła ogromny sukces jako Fenella w polskiej premierze opery Niema z Portici F. Aubera. Jej ostatni występ sceniczny odbył się 14 V 1833 (Maria w Niemej sierocie z Pampeluny E. Scribe’a). Pod koniec tego roku wyszła za mąż za Adama Napoleona Horbowskiego i zrezygnowała z kariery teatralnej.
Literatura: J. Pudełek Warszawski balet romantyczny 1802–1866, Kraków 1968.
