logotypes-ue_ENG

Paine, John Knowles

Biogram i literatura

Paine [pejn] John Knowles, *9 I 1839 Portland (Maine), †26 IV 1906 Cambridge (Massachusetts), amerykański kompozytor, organista i pedagog. Gry na organach, fortepianie i teorii muzyki uczył się w Portland u niemieckiego organisty H. Kotzschmara, w latach 1858–61 odbywał studia w Hochschule für Musik w Berlinie u K.A. Haupta i W.F. Wieprechta; tamże koncertował i poznawał muzykę europejską, zwłaszcza twórczość J.S. Bacha i klasyków wiedeńskich. W latach 1866–67 ponownie koncertował w Europie. W 1861 osiadł w Bostonie, gdzie podjął pracę jako organista West Church oraz pedagog; od 1862 był organistą i dyrygentem w Harvard University w Cambridge. Jego największą zasługą było zorganizowanie w 1873, mimo wielu trudności, pierwszej w Stanach Zjednoczonych katedry muzyki w Harvard University, gdzie w 1875 został profesorem.  Z Harvard University związany był do końca życia, zyskując znaczny autorytet w środowisku muzycznym i naukowym; dzięki niemu uniwersytet ten stał się wzorem dla innych uniwersytetów w Stanach Zjednoczonych pod względem organizacji nauki o muzyce. Paine działał ponadto jako organizator życia muzycznego (założyciel American Guild of Organists) i jako koncertujący muzyk, solista i członek wielu zespołów muzycznych. W 1898 został członkiem National Institute of Arts and Letters, wykładał w wielu szkołach i uniwersytetach w różnych miastach (m.in. Brooklyn, Chicago, Nowy Jork, Filadelfia); do jego uczniów należeli: A.Th. Davison, J.A. Carpenter, H. Leichtentritt, a także H.L. Higginson, fundator i organizator orkiestry symfonicznej w Bostonie. Zarówno z Bostonu, jak i z Cambridge Paine stworzył silne ośrodki życia muzycznego i naukowego w Stanach Zjednoczonych. Był laureatem różnych nagród i wyróżnień za działalność muzyczno-organizacyjną oraz za twórczość kompozytorską, m.in. w Nowym Jorku, Chicago, Cambridge, Saint. Louis, otrzymał także złoty medal z okazji Wagner Festspiele w Berlinie.

Paine był wysoko ceniony przez współczesnych nie tylko jako organizator życia muzycznego, lecz także jako kompozytor. Częste premiery jego utworów budziły duże zainteresowanie słuchaczy; znaczną część jego twórczości stanowiły dzieła okolicznościowe i zamawiane dla uświetnienia różnych uroczystości w Bostonie i w Cambridge, zwłaszcza w Harvard University. Początkowo utwory Paine’a utrzymane były w stylu klasycznym, cechowała je płynna melodyka, prostota harmonia i przejrzysta budowa formalna; świadczą o tym kompozycje instrumentalne w formie sonatowej, a także wczesne kantaty; w muzyce organowej Paine wzorował się na twórczości Bacha. Później jego dzieła zyskały na dramatyczności i pogłębieniu wyrazu muzycznego, wykazując wpływ zarówno R. Schumanna i F. Mendelssohna, jak i Wagnera (Król Edyp) i Liszta. Muzykę Paine’a cechuje rozwinięta chromatyka, regularna metryka, figuracyjna melodyka i urozmaicona kolorystyka brzmienia.

Literatura: J.L. Mathews Music in American Universities – in Harvard University, „Music” IX, 1896 (zawiera wywiad z Johnem Knowlesem Paine’em); W.R. Spalding Music at Harvard. A Historical Review of Men and Events, Nowy Jork 1935; M.A.D. Hove John Knowles Paine, „The Musical Quarterly” XXV, 1939; J.C. Schmidt The Life and Works of John Knowles Paine, Ann Arbor 1980; E. Forbes A History of Music at Harvard to 1972, Cambridge 1988.

Kompozycje i prace

Kompozycje:

Instrumentalne:

I sonata fortepianowa, 1859

II Sonata fortepianowa, 1861

I Symfonia c-moll, 1875

Sonata skrzypcowa, 1875

Trio fortepianowe d-moll, ok. 1875

Trio fortepianowe B-dur, ok. 1875

The Tempest, poemat symfoniczny, ok. 1876

uwertura do As You Like It Szekspira, 1876

Duo concertante na skrzypce, wiolonczelę i orkiestrę, 1877

II Symfonia A-dur „In the Spring”, 1880

Kwartet smyczkowy D-dur, ok. 1885

An Island Fantasy, poemat symfoniczny, ok. 1888

Poseidon and Amphitrite, poemat symfoniczny, ok. 1903

liczne utwory organowe: preludia, fugi, fantazje, pastorale, kaprysy, wariacje na tematy hymnów i znanych pieśni, np. Concert Variations on The Star Spangled Banner, 1861

marsze, kaprysy, romanse, nokturny, preludia, fugi i in.

Wokalne i wokalno-instrumentalne:

The Clover Blossoms, pieśń, 1862

Missa in D na chór, organy i orkiestrę, 1865

Spring, pieśń, 1869

St Peter, oratorium, 1872

Centennial Hymn na chór, organy i orkiestrę, 1876

Phoebus Arise, kantata, 1876

Four Songs, pieśń, 1878

The Fountain, pieśń, 1878

The Realm of Fancy, kantata, 1882

The Nativity, kantata, 1883

A Bird upon a Rosy Bough, pieśń, 1884

A Farewell, pieśń, 1885

Beneath the Starry Arch, pieśń, 1885

Song of Promise, kantata, 1888

Columbus March, 1892, i in. marsze

hymny i pieśni

Sceniczne:

Azara, opera, wyk. koncertowe Boston 1903

muzyka do sztuk Sofoklesa Oedipus tyrannus, wyst. Cambridge 1881

muzyka do sztuk Arystofanesa Ptaki, wyst. Cambridge 1901

 

Prace:

Beethoven as Composer oraz Music in Germany, w: Famous Composers and Their Works, red. John Knowles Paine, T. Thomas, K. Klauser, Boston 1891, 3. wyd. 1901

The History of Music to the Death of Schubert, Boston 1907, przedr. Nowy Jork 1971 (zbiór wykładów)