Pablo Luis de, *28 I 1930 Bilbao, †10 X 2021 Madryt, hiszpański kompozytor. W 1952 ukończył prawo na uniwersytecie w Madrycie, w kompozycji był samoukiem, jedynie krótko uczył się u M. Deutscha w Paryżu, od 1959 uczestniczył kilkakrotnie w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie. Dążąc do przezwyciężenia konserwatyzmu muzyki hiszpańskiej, rozwijał ożywioną działalność, był członkiem powstałej w 1958 Grupo Nueva Música, w 1959 założył stowarzyszenie Tiempo y Música działające do 1964, w 1965 pierwsze w Hiszpanii studio muzyki elektronicznej i związaną z nim grupę kompozytorską Alea, organizował koncerty oraz festiwale muzyki współczesnej, m.in. w 1964 I Bienal de Música Contemporánea w Madrycie, przełożył napisaną przez H.H. Stuckenschmidta biografię Schönberga i wykłady A. Weberna (Madryt 1961 i 1963), wydał 2 książki: Lo que sabemos de música i Aproximación a una estética de la música contemporánea (Madryt 1967 i 1968). W latach 1975–88 był profesorem w zakresie współczesnych technik kompozytorskich w konserwatorium w Madrycie, w 1969 wykładał w Torcuato di Tella Institute w Buenos Aires, w latach 1973–76 był profesorem gościnnym na uniwersytetach w Buffalo, Ottawie i Montrealu, prowadził liczne kursy kompozytorskie w Europie i w Ameryce. W latach 1960–63 był przewodniczącym krajowej sekcji Jeunesses Musicales, od 1981 przewodniczącym hiszpańskiej sekcji MTMW, w latach 1983–85 dyrektorem centrum promocji muzyki współczesnej. Otrzymał tytuł kawalera (1973) oraz oficera (1986) Ordre des Arts et des Lettres, nagrodę im. L. Dallapiccoli (1979), złoty medal Real Academia de Bellas Artes w Madrycie (1986), hiszpańską nagrodę państwową (1991). Od 1988 był członkiem Real Academia de Bellas Artes w Granadzie i w Madrycie, w 1998 doktorem honoris causa uniwersytetu w Madrycie.
Styl kompozytorski Pabla ulegał ewolucji. Początkowo pisał utwory pozostające pod wpływem M. de Falli i B. Bartóka (później wycofał je), zarazem adaptował technikę 12-tonową (Sonata fortepianowa) i szybko doszedł do totalnego serializmu (Coral), który stał się tylko epizodem w jego twórczości. Później Pablo zwrócił się do form otwartych, mobilnych (Móvil I–II, Libro para el pianista) i wypracował własną koncepcję tzw. „módulos”, a więc modułów, segmentów („jednostek ekspresyjnej komunikacji” według jego określenia), które w trakcie wykonania mogły być zestawiane w najrozmaitszych kombinacjach. Heterogéneo, w którym przewijają się prawie nierozpoznawalne cytaty z muzyki XIX w., otwiera nową fazę rozwoju w twórczości Pabla; działanie przypadku przenosi się z zewnętrznej sfery wykonania w sam proces komponowania poprzez całkowicie dowolne łączenie wątków różnej proweniencji, jakby różnych płaszczyzn czasowych; w Quasi una fantasía funkcję „przedmiotu znalezionego” pełni sekstet A. Schönberga Verklärte Nacht, natomiast Paráfrasis i cykl Eléphants ivres oparte są na renesansowych motetach T.L. de Victorii. Pod koniec lat 70. w utworach Pabla pojawia się coraz więcej elementów tradycyjnych, np. trójdźwięki w Tinieblas del agua. Po różnokierunkowych poszukiwaniach w dziedzinie teatru muzycznego Pablo skomponował operę Kiu, w której ukazał nowy walor śpiewnej kantyleny. Ten zwrot w stronę tradycji zaznacza się bardzo wyraźnie także w późnych utworach instrumentalnych i w wielkim cyklu wokalno-instrumentalnym Tarde de poetas, stanowiącym jakby konsekwencję całej dotychczasowej jego drogi twórczej.
Literatura: T. Marco Luis de Pablo, Madryt 1971; J.L. García del Busto Luis de Pablo, Madryt 1979; Escritos sobre Luis de Pablo, red. J.L. García del Busto, Madryt 1987.
Instrumentalne:
Coral na septet dęty, 1954; 2. wersja, 1958
Sonata na fortepian, 1954, zrewid. 1956
Invenciones na orkiestrę, 1955, zrewid. 1962
Móvil I na 2 fortepiany, 1959, wyk. pol. Warszawska Jesień 1965
Radial na 24 instrumenty, 1960
Libro para el pianista I–IV na fortepian, 1960–61
Polar na 11 instrumentów, 1962, zrewid. 1999
Prosodia na 6 instrumentów, 1962, wyk. pol. Warszawska Jesień 1967
Cesuras na flet, obój, klarnet i trio smyczkowe, 1963
Recíproco na 4 flety (1 wykonawca), fortepian i perkusję, 1963
Tombeau na orkiestrę, 1963
Sinfonías na 17 instrumentów dętych blaszanych, 1963–66
Módulos I na 3 klarnety, 2 marimby, 2 fortepiany i kwartet smyczkowy, 1965, wyk. pol. Warszawska Jesień 1969
Iniciativas na orkiestrę, 1966
Módulos II na 2 orkiestry, 1966
Imaginario II na orkiestrę, 1967
Módulos III na 17 instrumentów, 1967
Módulos IV na kwartet smyczkowy, 1967
Módulos V na organy, 1967
Móvil II na fortepian na 4 ręce, 1967
Imaginario I na klawesyn i 3 perkusje, 1968
Paráfrasis na 24 instrumenty, 1968
Quasi una fantasía na sekstet smyczkowy i orkiestrę, 1969
Comme d’habitude dla pianisty na 2 fortepiany (jeden preparowany), 1971
La libertad sonríe na 15 dowolnych instrumentów, 1971
Promenade sur un corps na flet i 2 bongosy, 1971
Eléphants ivres I na orkiestrę, 1972
Je mange, tu manges na orkiestrę kameralną i taśmę ad libitum, 1972
Vielleicht na 6 perkusji, 1972
Eléphants ivres II na instrumenty dęte, kwintet smyczkowy i harfę, 1973
Eléphants ivres III–IV na orkiestrę, 1973
Le prie-Dieu sur la terrasse na perkusję, 1973
Déjame hablar na 11 instrumentów smyczkowych, 1974
Homogéneo na zespół instrumentalny i taśmę, 1975; 2. wersja pt. Latidos na orkiestrę, 1980
A modo de concierto na zespół instrumentalny z dużą obsadą perkusyjną, 1976
Credo na podwójny kwintet dęty, 1976
Invitación a la memoria dla 9 wykonawców, 1977
Tinieblas del agua na orkiestrę, 1978
Trio smyczkowe, 1978
I Koncert fortepianowy, 1979; 2. wersja pt. Koncert kameralny na fortepian i 18 instrumentów, 1979
II Koncert fortepianowy, 1979; 2. wersja na klawesyn, smyczki i 2 perkusje, 1982
Dibujos na flet, klarnet, skrzypce i wiolonczelę, 1980
Tornasol na 8 instrumentów i taśmę, 1981
Cuaderno I–V na fortepian, 1982
Adagio na orkiestrę, 1983
5 meditaciones na 15 instrumentów, 1984
J. H. na klarnet i wiolonczelę, 1984
Retratos y transcripciones I na fortepian, 1984–92
Fragmento na kwartet smyczkowy, 1986
Fiesta na 6 perkusji i smyczki, 1987; 2. wersja na 6 perkusji, 1989
Senderos del aire na orkiestrę, 1987; 2. wersja pt. Otros senderos na 2 fortepiany, 1989; 3. wersja pt. Segunda lectura na zespół instrumentalny, 1993
Il violino spagnolo na skrzypce, 1988
Une couleur… na saksofon i orkiestrę, 1988
Amable sombra na 2 fortepiany, 1989
Figura en el mar na flet i orkiestrę, 1989
5 impromptus na orkiestrę, 1990
Las orillas na orkiestrę, 1990
Metáforas na kwintet fortepianowy, 1990
Paráfrasis e interludio na sekstet smyczkowy, 1990
Libro de imágenes na 9 instrumentów, 1991
Sueños na fortepian i orkiestrę, 1991
Fábula na gitarę, 1992
Monólogo na altówkę, 1992
Paraiso y Tres danzas macabras na zespół instrumentalny, 1992
Caligrafía serena na kwartet smyczkowy, 1993
Eros na wiolonczelę, fortepian i zespół instrumentalny, 1993
Ritornello na 8 wiolonczeli, 1993
Trio fortepianowe, 1993
Nonet, 1995
Ouverture à la française na flet i saksofon, 1995
Vendaval na orkiestrę, 1995
Tréboles na orkiestrę, 1995
Rostro na orkiestrę, 1995
Flessuoso na kwartet smyczkowy, 1996
Retratos y transcripciones II na fortepian, 1996
Koncert skrzypcowy, 1997
Carola na 4 saksofony, fortepian i kotły, 1998
Soliloquio na flet, 1998
Kwintet klarnetowy, 1999
Wokalne:
Yo lo vi na 12-głosowy chór a capella, 1970
Bajo el sol na 49-głosowy chór mieszany a capella, 1977
Retratos de la Conquista na 4 chóry 8-głosowe a capella, 1980; 2. wersja pt. Ricercare recordare na 4 chóry i orkiestrę, 1990
Wokalno-instrumentalne:
Escena na chór, 18 instrumentów smyczkowych i 3 perkusje, 1964
Ein Wort na sopran, klarnet, skrzypce i fortepian, sł. G. Benn, 1965
Heterogéneo na orkiestrę, organy Hammonda i 2 recytatorów, montaż tekstów kompozytor, 1967
Al son que tocan na sopran, 4 basy, zespół instrumentalny i taśmę, sł. A. Machado, 1975
Portrait imaginé na 12-głosowy chór, 20 instrumentów i 2 taśmy, 1975
Pocket zarzuela na mezzosopran, klarnet i trio fortepianowe, 1979
Sonido de la guerra na recytatora, sopran, tenor, kameralny chór żeński i 6 instrumentów, 1980
El manantial na sopran i 6 instrumentów, sł. J. Guillén, 1982
Malinche na sopran, fortepian z dodatkowymi instrumentami perkusyjnymi i taśmę, 1983; 2. wersja na sopran i fortepian, 1986
Viatges i flors na sopran, recytatora, chór, orkiestrę i syntezator, 1984
Tarde de poetas, cykl 14 utworów na różne zespoły wokalno-instrumentalne, wokalne i instrumentalne, 1986
Antigua Fé na sopran koloraturowy, chór męski i orkiestrę, 1991
De la América pretérita na sopran, 2 recytatorów i orkiestrę, 1991
Relámpagos na tenor i orkiestrę, 1996
Sceniczne:
Protocolo na mezzosopran, tenor, aktorów lub tancerzy i zespół instrumentalny, 1968
Por diversos motivos na mezzosopran, 2 aktorów, 12-głosowy chór i 2 fortepiany, 1969
Masque na flet, klarnet, fortepian i perkusję, 1973
Berceuse na sopran, aktora, 3 flety, organy Hammonda i 2 perkusje, 1974
Sólo un paso na aktora i flet, 1974
Very Gentle na sopran, kontratenor i 2 instrumentalistów, 1974
Kiu wg A. Vallejo, opera, 1982, wyst. Madryt 1983
El viajero indiscreto, opera, libretto V. Molina-Foix, 1988, wyst. Madryt 1990
La madre invita a comer, opera, libretto V. Molina-Foix, 1992, wyst. Wenecja 1993
La señorita Cristina, opera, libretto kompozytor wg M. Eliadego, 1999
muzyka filmowa
Elektroniczne:
We, kolaż dźwiękowy na taśmę, 1970; 2. wersja, 1984
Tamaño natural na taśmę, 1970
Chamán na taśmę, 1976
