Orłowski, Michał

Orłowski Michał, 2. połowa XVIII w., polski kompozytor, skrzypek i dyrygent. W 2. połowie 1783 pracował w kapeli klasztoru oo. paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie, o czym świadczą wpisy w klasztornych księgach rachunkowych, odnotowujące kwartalne wynagrodzenia dla świeckich muzyków kapeli. W archiwum oo. paulinów zachowały się 3 kompozycje Orłowskiego: Missa e Pastorella ex G (2C, B, 2 skrzypiec, 2 rogi, organy; fragmenty solowe w 2C), Pastorella in G (2 flety, 2 oboje, 2 klarnety, fagot, 2 rogi), Sinfonia in F (2 skrzypiec, altówka, 2 oboje, fagot, 2 rogi, basowe, fragmenty solowe w oboju I i fagocie). W spisie 117 symfonii różnych kompozytorów, zamieszczonym na okładce jednej z symfonii w archiwum jasnogórskim, wymieniona jest także niezachowana Symfonia in Es. Inskrypcja na karcie tytułowej Pastorelli in G (XAW Pro Horo Musico Ecclesiae Parochialis ac Collegiatae Kłob[ucensis] Can[onicorum] Reg[ularium] Latt[eranensium] Anno 1796 diebus Augusti, od JP. Orłowskiego) wskazuje na rok i proweniencję rękopisu i może świadczyć o powiązaniu kompozytora z kapelą kanoników regularnych w Kłobucku, których muzykalia znalazły się pod koniec XVIII w. w zbiorach jasnogórskich. W Symfonii F posłużył się Orłowski techniką koncertującą; powierzył instrumentom solowym, na tle jednostajnego akompaniamentu smyczków, wykonanie tematu pobocznego w pierwszym Allegro: w ekspozycji – obój I concertare (t. 22–50) i w repryzie – fagot concertare (t. 98–126). Chociaż technika ta wykorzystywana była w okresie baroku w celu rozczłonkowania formy, tu, służąc wyodrębnieniu tematu pobocznego, stała się czynnikiem kontrastującym, a więc ważnym elementem kształtowania symfonii klasycznej. Symfonię F ze względu na 3-częściową budowę i charakter tematów zalicza się do wczesnego okresu formowania polskiej symfonii klasycznej.

Literatura: A. Nowak-Romanowicz Oświecenie, Z dziejów polskiej kultury muzycznej t. 2, Kraków 1966; P. Podejko Nieznani muzycy polscy, kompozytorzy, dyrygenci, instrumentaliści, wokaliści (1572–1820), «Z Dziejów Muzyki Polskiej» z. 11, Bydgoszcz 1966; P. Podejko Źródła do dziejów muzyki polskiej w archiwum zakonu Paulinów w Częstochowie, «Z Dziejów Muzyki Polskiej» z. 14, Bydgoszcz 1969; P. Podejko Kapela wokalno-instrumentalna Paulinów na Jasnej Górze, Kraków 1977; P. Podejko Katalog tematyczny rękopisów i druków muzycznych kapeli wokalno-instrumentalnej na Jasnej Górze, «Studia Claromontana» XII, Kraków 1992; A. Nowak-Romanowicz Klasycyzm 1750–1830, «Historia Muzyki Polskiej» IV, Warszawa 1995; S. Ropniak Warmińscy kompozytorzy na tle polskich twórców symfonii w stylu klasycznym w XVIII wieku, „Studia Warmińskie” 37/1, 2000; B. Stróżyńska Symfonia w XVIII-wiecznej Polsce. Teoria, repertuar, cechy stylistyczne. Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów, 2015.