Newman, Ernest

Newman [njʹu:m^en] Ernest, właściwie William Roberts, *30 XI 1868 Everton (Lancashire), †7 VII 1959 Tadworth (Surrey), angielski krytyk muzyczny. Studiował na uniwersytecie w Liverpoolu, interesował się naukami przyrodniczymi, filozofią i literaturą, w zakresie muzyki autodydakta. W latach 1889–1903 pracował jako urzędnik bankowy, później zajął się wyłącznie muzyką, w 1905–06 uczył w konserwatorium w Birmingham. Zrezygnował z występów pianistycznych oraz porzucił próby komponowania (opera-symfonia Prometeusz skowany) i poświęcił się krytyce muzycznej. W 1906 współpracował z „Manchester Guardian”, w latach 1906–18 z „The Saturday Review”, „The Contemporary Review” oraz z „Birmingham Daily Post”, od 1919 przebywał w Londynie, pisując m.in. do „The Observer” (1919–20), „The Sunday Times” (1920–23 i 1959), „Glasgow Herald” (1923), „New York Evening Post” (1924–25). Od 1930 pracował też w rozgłośni radia BBC. W 1959 otrzymał doktorat honoris causa uniwersytetu w Exeter.

Newman, wybitny angielski krytyk i pisarz muzyczny, ceniony był za głęboką wiedzę, szerokie zainteresowania, niezależne poglądy, poczucie humoru i obiektywne spojrzenie na dzieło sztuki. Był nie tylko bystrym obserwatorem muzyki współczesnej, lecz także znawcą niemieckiej muzyki klasycznej i romantycznej; w pracy The Unconscious Beethoven zaprezentował interesujące metody analityczne, zaś szczególne zainteresowanie budziły i budzą nadal jego prace o Wagnerze, zwłaszcza najwybitniejsze dzieło The Life of Richard Wagner, w którym autor oryginalnie ujął osobowość i twórczość kompozytora, podkreślił głęboki związek muzyki z okolicznościami życia Wagnera, zwrócił uwagę na przewagę muzyki nad poezją w jego dramatach oraz na istotne cechy muzyki programowej. Swoje poglądy na temat krytyki muzycznej, także pojęcie „fizjologii krytyki”, mające znaczenie dla badań nad psychologią sztuki, przedstawił w książce A Musical Critic’s Holiday.

Literatura: B. Maine Ernest Newman, Londyn 1928; Fanfare for Ernest Newman, red. H. van Thal, Londyn 1955 (zawiera wykaz prac Newmana); Th. Beecham Ernest Newman, „Musica” XIII, 1959; G. Abraham Ernest Newman (1868–1959). A Great Music Critic, „The Listener” z 23 VII 1959; W. Blisset Ernest Newman and English Wagnerism, „Music and Letters” XL, 1959; R. Hollinrake Nietzsche, Wagner and Ernest Newman, „Music and Letters” XLI, 1960; H. Raynor Ernest Newman and the Science of Criticism, „The Monthly Musical Record” XC, 1960; E. Blumenthal Ernest Newman und seine R. Wagner Biographie, „Schweizerische Musikzeitung und Sängerblatt” CI, 1961; H.G. Farmer Ernest Newman as I Saw Him, Londyn 1961; J.A. Westrup Editorial, „Music and Letters” XLIV, 1963; V. Newman Ernest Newman. A Memoir by His Wife, Londyn 1963; Ph. Wults Our Wagner and Theirs, w: The Romantic Tradition, red. G. Chapple i in., Lanham 1992