logotypes-ue_ENG

Moser, Hans Joachim

Biogram i literatura

Moser [mʹo:zer] Hans Joachim, *25 V 1889 Berlin, †14 VIII 1967 Berlin, niemiecki muzykolog, syn Andreasa. Od 1907 studiował muzykologię na uniwersytecie w Marburgu, Lipsku i Berlinie u L. Schiedermaira, H. Riemanna, A. Scheringa, H. Kretzschmara i J. Wolfa; ponadto studiował germanistykę i historię; uczył się także kompozycji i śpiewu. W latach 1910–14 koncertował jako śpiewak (bas-baryton) w Berlinie, wkrótce jednak poświęcił się całkowicie działalności muzykologicznej. W 1910 uzyskał doktorat, w 1919 habilitację, a w 1925 profesurę; w latach 1922–25 wykładał na uniwersytecie w Halle, 1925–27 w Heidelbergu, 1927–34 w Berlinie, w 1947 w Jenie i w Musikhochschule w Weimarze; w latach 1927–33 kierował Staatliche Akademie für Kirchen- und Schulmusik w Berlinie, gdzie wprowadził ważne reformy w procesie nauczania. W latach 1950–60 był kierownikiem Städtische Konservatorium (dawniej Stern’sche Konservatorium) w Berlinie.

Hans Joachim Moser zajmował się przede wszystkim historią muzyki niemieckiej, zarówno od strony faktograficznej i analitycznej, jak i metodologicznej; interesowały go problemy periodyzacji, a zwłaszcza narodowe oblicze muzyki niemieckiej, w czym posuwał się nawet do stwierdzeń o zabarwieniu nacjonalistycznym (Geschichte der deutschen Musik). Autor licznych prac biograficznych (P. Hofhaimer, H. Schütz), monograficznych (muzyka kościoła ewangelickiego, historia pieśni), podręczników oraz leksykonu muzycznego, niekiedy popełniał kardynalne błędy faktograficzne (Goethe und die Musik). Jego twórczość kompozytorska (głównie pieśni), jak też działalność translatorska i literacka (powieści, nowele, sztuki teatralne) mają już tylko wartość historyczną.

Literatura: L.M. Waltzel Hans Joahim Moser, „Musikerziehung” V, 1952; Festgabe für Hans Joahim Moser, red. H. Wegener, Kassel 1954 (zawiera wykaz prac Mosera); W. Vetter Gedanken zur musikalischen Biographie, „Die Musikforschung” XII, 1959; nekrologi: A.A. Abert, „Acta Musicologica” XL, 1968, O. Söhngen, „Die Musikforschung” XXI, 1968.

Prace i wydania

Prace:

Die Musikergenossenschaften im deutschen Mittelalter, Rostock 1910 (praca doktorska), przedruk Wiesbaden 1972

Technik der deutschen Gesangkunst, z O. Noë, Berlin 1911, 1954

Die Entstehung des Dur-Gedankens. Ein kulturgeschichtliches Problem, Sammelbände der Internationalen Musikgesellschaft XV, 1913–14

Zur Frage der Ausführung der Ornamente bei S. Bach, Bach-Jahrbuch XIII, 1916

Geschichte der deutschen Musik, 3 t., Stuttgart 1920–24, 1930, nowe wydanie, Hildesheim 1968

Musikalischer Zeitenspiegel, Stuttgart 1922

Das Streichinstrumentenspiel im Mittelalter, wstęp do: A. Moser Geschichte der Violinspiels, Berlin 1923, Tutzing 1966–67

Musikalisches Wörterbuch, Lipsk 1923

Über die Eigentümlichkeit der deutschen Musikbegabung, Jahrbuch der Musikbibliothek Peters 1924

Paul Hofhaimer, Stuttgart 1929, 1966

Die Ballade, Berlin 1930

Die Epochen der Musikgeschichte im Überblick, Stuttgart 1930

Die mehrstimmige Vertonung des Evangeliums, Lipsk 1931, Wiesbaden 1968

Corydon, das ist Geschichte des mehrstimmigen Generalbass-Liedes und des Quodlibets im deutschen Barock, 2 t., Brunszwik 1933, przedruk Hildesheim 1966

Musik-Lexikon, Berlin 1935, 1955

Ergänzungsband, Hamburg 1963

Die Melodien der Luther-Lieder, Lipsk 1935

Tönende Volksaltertümer, Berlin 1935

J.S. Bach, Berlin 1935

Heinrich Schütz. Sein Leben und Werk, Kassel 1936, 1954, przekład angielski St. Louis 1956

Lehrbuch der Musikgeschichte, Berlin 1936, 1967

Das deutsche Lied seit Mozart, 2 t., Zurych 1937, Tutzing 1968

Die Musikfibel, Lipsk 1937

Daniel Speer, „Acta Musicologica IX, 1937

Zur Aufführungspraxis bei H. Schütz, Schweizerische Musikzeitung und Sängerblatt LXXVII, 1937

Allgemeine Musiklehre, Berlin 1940, 1954

Christoph Willibald Gluck, Stuttgart 1940

Georg Friedrich Händel, Kassel 1941, 1952

Carl Maria von Weber, Lipsk 1941, 1955

Goethe und die Musik, Lipsk 1949

Lebensvolle Musikerziehung, Wiedeń 1952

Musikgeschichte in hundert Lebensbildern, Stuttgart 1952, 1964

Musikästhetik, Berlin 1953; Die evangelische Kirchenmusik in Deutschland, Berlin 1954

Die Musik im frühevangelischen Österreich, Kassel 1954

Harmonielehre, Berlin 1954

Dokumente der Musikgeschichte, Wiedeń 1954

Dietrich Buxtehude, Berlin 1957

Deutsches Musikleben, Bonn 1958

Die Tonsprachen des Abendlandes, Bonn 1960

Bachs Werke. Ein Führer für Musikfreunde, Kassel 1964

Luther als Musiker, w: Speculum artis musicae, księdze pamiątkowej H. Husmanna, red. H. Becker i R. Gerlach, Monachium 1970

wydania:

Alte Meister des deutschen Liedes, Lipsk 1914, 1953

Luthers Lieder, z O. Albrechtem i H. Luckem, Weimar 1923

Minnesang und Volkslied, Lipsk 1925

Carl Maria von Weber. Gesamtausgabe der musikalischen Werke, Augsburg 1926

Gassenhawerlin und Reutterliedlin, Augsburg 1927, przedruk Hildesheim 1970

Die weltliche Liedsätze des Adam von Fulda, „Jahrbuch der Staatlichen Akademie für Kirchen- und Schulmusik” I, 1927/28;

Die Kantorei der Spätgotik, Berlin 1928

Carmina, z F. Piersigiem, „Nagels Musik-archiv”  LIV, Hanower 1929

Das Liederbuch des Amt von Aich, z E. Bernoullim, Kassel 1930

J.P. Krieger. 24 Lieder und Arien, 2 z., „Nagels Musik-archiv” CLXXIV–CLXXV, Münster 1930

Frühmeister deutscher Orgelkunst, Lipsk 1930

Carl Loewe. Balladen und Lieder, 2 t., Lipsk 1940

V. Rathgeber, C. Seyfert. Ohrenvergnügendes und gemüthergötzendes Tafelconfect, «Reichsdenkmale des Erbes deutscher Musik» XIX, Moguncja 1942

Die Klassiker des deutschen Liedes, 2 t., Lipsk 1948

J. Adlung. Anleitung zu der musikalischen Gelehrtheit (1758), wydanie faksymilowe „Documenta Musicologica” seria I t. IV, Kassel 1953

Choralbearbeitungen und freie Orgelstücke der deutschen Sweelinck-Schule, Kassel 1954

Das deutsche Sololied und die Ballade, «Das Musikwerk» XIV/XV, Kolonia 1957

G. Rhau. Vesperarum precum ojficia, w: Musikdrucke aus den Jahren 1538 bis 1545 in praktischer Neuausgabe, t. 4, Kassel 1960

A. Hammerschmidt. Weltliche Oden oder Liebesgesänge, „Das Erbe Deutscher Musik” seria 11. XLIII, 1962

H. Schütz. Italienische Madrigale, w: H. Schütz. Neue Ausgabe sämtlicher Werke, t. 22, Kassel 1962

65 Deutsche Lieder nach dem Liederbuch von P. Schöjfer und M. Apiarius, Wiesbaden 1967

Geistliche Konzerte um 1700, „Das Erbe Deutscher Musik” seria 11. XLV–XLVI, 1970