Milstein [mˊylsztejn] Nathan, Natan Mironowicz, *31 (18) XII 1904 Odessa, †21 XII 1992 Londyn, amerykański skrzypek rosyjskiego pochodzenia. W latach 1912–14 uczył się u P. Stolarskiego w konserwatorium w Odessie, w latach 1915–17 studiował pod kierunkiem L. Auera w konserwatorium w Piotrogradzie. Sukces przyniosło mu wykonanie Koncertu skrzypcowego A. Głazunowa z udziałem kompozytora (Odessa 1914). W 1920 koncertował, w Odessie, w 1923 odbył tournée po ZSRR z V. Horowitzem (akompaniowała Regina Horowitz). W 1925 wyjechał ze ZSRR, przebywał w Paryżu, Berlinie, potem Brukseli (1926), gdzie uzupełniał studia u E. Ysaÿe’a. W 1929 debiutował w Stanach Zjednoczonych (z New York Philharmonic Orchestra), gdzie osiedlił się na stałe. W 1942 otrzymał obywatelstwo amerykańskie. W 1968 został oficerem Orderu Legii Honorowej, w 1969 otrzymał austriacki Krzyż Honorowy.
Milstein napisał kadencje do koncertów skrzypcowych Beethovena i Brahmsa, opracował utwory Paganiniego (Paganiniana, Nowy Jork 1954), Chopina, Liszta, Musorgskiego, Debussy’ego, Kodály’a. Grał na instrumentach A. Stradivariego „ex-Goldmann” z 1716. Napisał, wspólnie z S. Volkovem, autobiografię From Russia to the West. The Musical Memoirs and Reminiscences of Nathan Milstein (Nowy Jork 1990, wyd. francuskie De la Russie á l’Occident, Paryż 1991).
Literatura: B. Gavoty Nathan Milstein, Genewa 1956.
