Lupot [lüp'o] Nicolas, *4 XII 1758 Stuttgart, †14 VIII 1824 Paryż, francuski lutnik, syn i uczeń Françoisa I. Dla odróżnienia od ojca na swoich karteczkach lutniczych dodawał fils lub filius. Działał początkowo w Orleanie, a w 1794 przeniósł się do Paryża, gdzie pobierał naukę u F.-L. Pique’a. Ok. 1796 otworzył tam własną pracownię. W 1815 został mianowany lutnikiem Chapelle Royale, w 1816 – dostawcą instrumentów dla Ecole Royale de Musique; jego skrzypce cieszyły się sławą również w Niemczech dzięki L. Spohrowi, który na nich koncertował. Już za życia uznawany za wielkiego mistrza i określany mianem „francuskiego Stradivariego”, uchodzi za najwybitniejszego – pomijając Włochów – po J. Stainerze lutnika. Posiadał dogłębną znajomość włoskich skrzypiec, zwłaszcza A. Stradivariego, ale nie ograniczał się jedynie do kopiowania jego późnych modeli (z lat 1725–27), tylko kontynuował zapoczątkowane przezeń poszukiwania stylistyczne, wypracowując swój własny model. Niektóre instrumenty wykazują ponadto wpływy warsztatu G.B. Guarneriego del Gesù i N. Amatiego. Budował głównie skrzypce, o dużych walorach brzmieniowych, z kunsztownie wypracowanym ślimakiem i efami oraz żyłką z fiszbinu; zachowało się też kilka jego altówek i kilkanaście wiolonczel. Stosował bardzo dobry, uznawany za najlepszy poza Włochami lakier, o czerwonym lub czerwonobrązowym odcieniu. Na jego wiedzy oparł swą książkę o budowie skrzypiec Antoine Sibire (La Chélonomie ou le parfait luthier, Paryż 1806). Najważniejsi uczniowie i współpracownicy Lupota to Sébastien-Philippe Bernardel, Pierre Silvestre, Guillaume Grand oraz Charles-François Gand, który poślubił adoptowaną córkę Lupota i odziedziczył jego pracownię; po jego śmierci przejęli ją dwaj jego synowie. Wpływ Lupota na francuskie lutnictwo jest porównywalny ze znaczeniem Jean-Baptiste Vuillaume’a, który na początku swojej kariery również kopiował jego modele.
Literatura: W. H., A. F. i A.E. Hill Antonio Stradivari. His Life and Work (1644–1737), Londyn 1902, przedr. 1963, tłum. polskie H. Dunicz-Niwińska i M. Dziedzicowa, Kraków 1975; S. Milliot Les Luthiers Parisiens aux XIX et XX siècle, t. 4: Nicolas Lupot et sa famille, Bruksela 2010.
