Lübeck, Vincent

Lübeck [l'ü:bek] Vincent, *prawdopodobnie IX 1654 (1656?) Padingbüttel k. Dorum, †9 II 1740 Hamburg, niemiecki kompozytor, organista i pedagog. Kształcił się pod kierunkiem ojczyma, Caspara Förckelratha, organisty we Flensburgu, być może też Andreasa Knellera. W 1675 objął stanowisko organisty kościoła św. Kosmy i Damiana (dysponował tam ukończonym w 1679 instrumentem A. Schnitgera) w pozostającym wówczas pod władaniem Szwecji Stade, tam też poślubił córkę poprzednika, Susanne Becker.; został także organistą tytularnego kościoła Mariackiego w Stade, służącego społeczności szwedzkiej. Szybko zdobył uznanie jako wirtuoz organowy, co pozwoliło mu ubiegać się z pozytywnym skutkiem o prestiżowe stanowisko organisty kościoła św. Mikołaja, głównej świątyni Hamburga (1702), w którym znajdowały się wielkie, czteromanuałowe organy (także A. Schnitgera). Funkcję tę pełnił do końca życia. W ostatnich latach korzystał z pomocy syna Vincenta (1684–1755), który odziedziczył tę posadę po ojcu; drugi syn – Peter Paul (1680–1732) po odejściu Lübecka ze Stade został organistą św. Kosmy i Damiana. Lübeck działał aktywnie również jako ekspert organmistrzowski. Brał udział m.in. w kolaudacji instrumentów Schnitgera w kościele św. Jakuba w Hamburgu (1693) i w katedrze w Bremie (1698). Jako ceniony nauczyciel wykształcił wielu muzyków (m.in. Johann Wichard, Johann Korte, Gottfired Sigismund Nittauff, a także synowie kompozytora).

Zachowane utwory Lübecka stanowią z pewnością niewielką część twórczego dorobku kompozytora i wirtuoza. Pozwalają one zaliczyć Lübecka do grona wybitnych – i jednego z ostatnich – przedstawicieli północnoniemieckiego stylu barokowego, obok N. Bruhnsa i D. Buxtehudego. Preludia i fugi reprezentują typową dla tego okresu formę odcinkową o symetrycznej budowie, jaką często spotyka się m.in. u Buxtehudego. Przykładem może być Praeambulum E-dur złożone z toccatowego preludium, fugi 4/4, odcinka o swobodnej budowie, fugi 3/4 i toccatowego zakończenia. Utwory w tonacjach F-dur, G-dur (przypisywane niekiedy synowi, Vincentowi jr.) i c-moll, prawdopodobnie późniejsze, mają 2-częściową budowę, wskazującą kierunki rozwoju podobnych  form znanych także z twórczości  J. S. Bacha, którego wczesne dzieła organowe wykazują wpływy Lübecka. Wszystkie dzieła organowe Lübecka wyróżniają się wirtuozerią opracowania, zwłaszcza w efektownych, niekiedy prowadzonych dwugłosowo solach pedałowych. Kompozytor wykazuje predylekcję do struktur ostinatowych, w częściach fugowanych (również tych obecnych w kantatach) – do fugi podwójnej.

Z okresu działalności w Stade zachowało się także 5 kantat religijnych (oraz wzmianki o istnieniu kilkunastu innych), są to kompozycje konwencjonalne, o mniejszym znaczeniu niż dzieła organowe. Większą okazałością opracowania (z rozbudowanymi chórami i instrumentalnymi sonatami) wykazują się dwie kantaty z roku 1693: Es ist ein grosser Gewinn, wer gottselig ist i Ich hab hier wenig guter Tag skomponowane na uroczystości po śmierci królowej szwedzkiej  Ulryki Eleonory Wittelsbach.

Literatura: P. Rubardt Vincent Lübeck, sein Leben und seine Werke, nebst Nachrichten über seine Familie und Beiträge zur Geschichte der Kirchenmusik in Stade und Hamburg im 17. und 18. Jahrhundert, dysertacja, uniwersytet w Lipsku, 1920; P. Rubardt Vincent Lübeck, ein Beitrag zur Geschichte norddeutscher Kirchenmusik im 17. und 18. Jahrhundert, „Archiv für Musikwissenschaft” VI, 1924. W. Syré Vincent Lübeck: Leben und Werk, Frankfurt am Main, 2000.