Lotti, Antonio

Lotti Antonio, *5 I 1667 Wenecja, †5 I 1740 Wenecja, włoski kompozytor. Ochrzczony w Wenecji 25 I 1667. Syn Mattia Lottiego, kapelmistrza dworskiego w Hanowerze, uczeń G. Legrenziego. W latach 1687–1740 działał w kapeli bazyliki św. Marka w Wenecji, początkowo jako śpiewak, 1690–1717 oraz 1719–36 jako organista, a 1736–40 – maestro di cappella. W latach 1693–1717 Lotti skomponował ok. 20 dzieł scenicznych (przeznaczonych głównie dla teatrów weneckich), które przyniosły mu sławę wybitnego kompozytora operowego. W związku z tym jesienią 1717 został kapelmistrzem zespołu włoskiego na dworze króla polskiego i elektora saskiego Augusta II (obsadę wokalną zespołu współtworzyli również: żona kompozytora Santa Stella Lotti i słynny Senesino). Do Wenecji Lotti powrócił jesienią 1719 i odtąd tworzył wyłącznie muzykę religijną, kameralne utwory wokalne i instrumentalne. Uczniami jego byli m.in.: D. Alberti, G. Bassani, B. Galuppi, M. Gasparini, B. Marcello, G. Pescetti i J.D. Zelenka.

Lotti był jednym z najbardziej reprezentatywnych kompozytorów włoskich swej epoki. Jego opery stanowią typ weneckiej opery solowej i składają się z szeregu arii da capo poprzedzielanych recytatywami secco, finałowych chórów i bardzo rzadkich ansambli. Jedynie w dziełach napisanych dla Drezna zaznaczają się pewne wpływy stylu francuskiego, jak np. charakterystyczne formuły rytmiczne w uwerturze do Ascanio, czy wprowadzenie podwójnej orkiestry w okazałym marszu z Teofane, opery napisanej dla uświetnienia uroczystości weselnych Fryderyka Augusta, przyszłego króla Polski Augusta III (z tej samej okazji powstał carosello Li quattro elementi). Liczne kantaty Lottiego wzorują się na stylu neapolitańskim. Największym mistrzostwem wyróżniają się jednakże religijne dzieła Lottiego, w których łączy on wiedzę i uczoność starej szkoły kompozytorskiej z końca XVII w. z wdziękiem i patosem współczesnej mu muzyki wczesnoklasycznej, osiągając głębię wyrazu rzadko spotykaną w religijnej muzyce włoskiej.

Literatura: M. Fürstenau Zur Geschichte der Musik und des Theaters am Hofe zu Dresden, Drezno 1862, przedr. 1971; C. Spitz Die Opern „Ottone” von G.F. Händel (London 1722) und „Teofane” von A. Lotti (Dresden 1719). Ein Stilvergleich, ks. pam. A. Sandbergera, Monachium 1918; I. Becker-Glauch Die Bedeutung der Musik für die Dresdener Hoffeste bis in die Zeit Augusts des Starken, Kassel-Basel 1951; R. Hoppe Antonio Lotti als Kirchenkomponist, w: Musica sacra 1958; B. Becherini Uno sguardo alla produzione vocale da camera di Antonio Lotti, w: Musiche italiane rare e vive da Giovanni Gabrieli a Giuseppe Verdi, „Chigiana” XIX, 1962; R. Le Conte Holden Six Extant Operas of Antonio Lotti (1667–1740), dysertacja University of Connecticut, 1967; K.J. O’Donnell The Secular Solo Cantatas of Antonio Lotti, dysertacja State University of Iowa, 1975; A. Żórawska-Witkowska Das Ensemble der italienischen Oper von Antonio Lotti am Hof des Königs von Polen und Kurfürsten von Sachsen August II. des Starken (1717–1720), Musica Antiqua Europae Orientalis. Acta Scientifica IX, Bydgoszcz 1991; N. Dubowy Bemerkungen zur Kirchenmusik von Antonio Lotti, „Händel-Jahrbuch” 46 (2000); E. Selfridge-Field A New Chronology of Venetian Opera and Related Genres, 1660–1760, Stanford 2007; B. Byram-Wigfield Antonio Lotti: Born in Venice to a Family in Hanover?, „Early Music” 45 (2017) nr 4.