Logothetis, Anestis

Logothetis Anestis, *27 X 1921 Pyrgos (obecnie Burgas), †6 I 1994 Wiedeń, austriacki kompozytor greckiego pochodzenia. W 1942 osiedlił się w Wiedniu, tam do 1944 studiował w Wyższej Szkole Technicznej, po czym podjął studia kompozytorskie w wyższej szkole muzycznej (1945–51). Uczestniczył w kursach nowej muzyki w Rzymie i Darmstadt. W 1951 otrzymał obywatelstwo austriackie. W 1957 pracował w studio muzyki elektronicznej WDR w Kolonii. Inspirował się twórczością J. Cage’a, E. Browna i B. Maderny. Pierwotnie fascynował się technikami serialnymi, a swoje kompozycje zapisywał w notacji tradycyjnej.

Laureat nagród Th. Körnera (1960 oraz 1963), Specjalnej Nagrody Państwowej (Wiedeń 1985), Nagrody Specjalnej Austriackiego Ministerstwa Wychowania, Sztuk i Sportu (1989), odznaczony Złotym Medalem Honorowym (Wiedeń 1986). W 1981 został zaproszony do studia EMS w Sztokholmie, gdzie rozpoczął prace nad muzyką komputerową.

Kompozycje Logothetisa do ok. 1959 utrzymane były w technice serialnej, dwunastodźwiękowej i miały tradycyjną notację. Następnie kompozytor zwrócił się ku notacji graficznej, do której zainspirowały go studia nad bizantyjskimi neumami. Zerwanie z systemem równomiernie temperowanym i tradycyjnymi pięcioliniami pozwoliło mu na stworzenie innej zasady odczytywania partytury za pośrednictwem niekonwencjonalnych znaków i obrazów. Zapis partytury był więc niejako symbolem reprezentowanego dzieła muzycznego, mógł powodować u wykonawców relację inspirującą oraz sugerować instrukcje wykonawcze. Partytury graficzne, często bez szczegółowych instrukcji co do obsady, mają charakterystyczną stylistykę w sferze plastycznej, co wyróżnia je spośród innych dzieł tego gatunku. Grafiki Logothetisa nie są jedynie pretekstem dla mniej lub bardziej swobodnej improwizacji; kompozytor zawsze nalega na ścisłą interpretację użytych symboli według zastosowanego kodu. Logothetis pozostawił ogromny zbiór partytur graficznych. Niektóre z nich wszakże są jedynie skrótową formą przedstawianego obrazu dźwiękowego, gdzie inna symbolika charakteryzuje brzmienia, jakich oczekuje kompozytor i stopień precyzji notacji, inna określa ich umiejscowienie w dźwiękową przestrzeni, także dźwiękowej, inna dotyczy dynamiki, jeszcze inna stanowi „mapę” działań wykonawców itd. Zdaniem Logothetisa taki rodzaj notacji jest bardziej elastyczny i polimorficzny od notacji tradycyjnej, ponieważ ingeruje w elementy przez tradycyjną nieujmowane. Ponadto nadaje ona wykonaniu utworu walor niepowtarzalności, wskutek czego może mieć ono za każdym razem charakter premierowy.

Literatura: Anestis Logothetis. Dynapolis, wyd. Universal Edition, Wiedeń 1967, w: Technika kompozytorska, „Forum Musicum” nr 8, Kraków 1970; G. Günther Anestis Logothetis, w: Lexikon zeitgenössischer Musik aus Österreich, Music Information Center Austria, Doblinger, Wiedeń 1997; Th. Tamvakos Anestis Logothetis, w: Lexikon griechischer Komponisten, Ateny 1998; G. Leotsakos, M. Kostas Logothetis Anestis, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, Second Edition ed. S. Sadie, vol. 13, Macmillan Publishers Limited, Londyn 2001; E. Kowalska-Zając Zobaczyć muzykę. Notacja polskiej partytury współczesnej, Akademia Muzyczna, Łódź 2019; anestislogothetis.musicportal.gr.