Lachman, Wacław

Lachman Wacław Aleksander, *19 XII 1880 Płock, †16 X 1963 Warszawa, polski dyrygent chóralny, pedagog i kompozytor. W latach1892–1902 uczył się w rządowym gimnazjum w Płocku i muzyki prywatnie u A. Matuszewskiego oraz u ks. E. Gruberskiego. Od 1902 do 1909 (dyplom 1910) studiował w Instytucie Muzycznym w Warszawie (klasa kompozycji Z. Noskowskiego), gdzie zorganizował i prowadził chór studencki, Związek Polskiej Młodzieży Muzycznej oraz założył Chór Lachmana, przekształcony w 1906 w towarzystwo śpiewacze „Harfa”, z którym pracował do 1958 (z przerwami, najdłuższa w latach 1915–18) jako dyrygent, dyrektor i prezes. Wypracowany z chórem wysoki poziom potwierdziły pierwsze nagrody otrzymywane na konkursach śpiewaczych: w 1923 w Amsterdamie, w 1924 w Poznaniu, w 1927 i 1936 w Warszawie, a także sukcesy zagranicznych tournées: 1911 Czechy (Praga), 1927 Węgry, 1935 Łotwa i Estonia, 1937 Francja i Belgia. „Harfa” pod kierunkiem Lachmana działała nadal w okresie okupacji niemieckiej, dając ok. 300 koncertów, głównie w warszawskich kościołach oraz dla żołnierzy powstania warszawskiego. W latach 1945–58 Lachman był zarazem głównym dyrygentem i prezesem towarzystwa; pożegnalny koncert „Harfy” pod kierunkiem Lachmana odbył się 15 III 1958 w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Równolegle z działalnością w towarzystwie śpiewaczym „Harfa” Lachman pracował jako dyrygent z innymi chórami: „Duda”, „Surma”, „Echo”, „Orpheon” oraz w latach 1915–18 z załóżonym przez siebie 180-osobowym Chórem Polskim przy Domu Polskim w Moskwie. Dowodem uznania było powierzenie Lachmanowi w 1932 funkcji naczelnego dyrygenta Zjednoczenia Polskich Związków Śpiewaczych i Muzycznych, a w 1935 (po śmierci P. Maszyńskiego) stanowiska dyrektora artystycznego Mazowieckiego Związku Śpiewaczego.

Obok działalności w amatorskim ruchu śpiewaczym Lachman pracował również z chórami profesjonalnymi: w latach 1910–12 i 1921–25 był wicedyrektorem chóru Filharmonii Warszawskiej; od 1921 do 1925 był również dyrektorem chóru Opery Warszawskiej. W latach 1918–39 i 1945–51 prowadził intensywną działalność pedagogiczną jako gimnazjalny nauczyciel śpiewu i muzyki. W uznaniu zasług otrzymał w 1934 honorowe obywatelstwo Płocka oraz dwukrotnie (1938 i 1956) nagrodę m. Warszawy.

Lachman położył duże zasługi dla rozwoju polskiego amatorskiego ruchu śpiewaczego, a prowadzona przez niego „Harfa” była obok „Lutni” P. Maszyńskiego jednym z najlepszych i najpopularniejszych polskich amatorskich zespołów śpiewaczych. Lachman zaczął komponować już w czasach gimnazjalnych i tworzył do końca życia; napisał lub opracował ok. 300 utworów, przede wszystkim na chór a cappella i z towarzyszeniem fortepianu, organów lub orkiestry. Ukształtowany muzycznie w kontakcie z twórczością Chopina i Moniuszki, nie wyszedł poza zdobycze XIX w. Znał potrzeby chórów amatorskich i potrafił pisać kompozycje o różnym stopniu trudności wykonawczych, zachowując przy tym odpowiedni kształt artystyczny utworu. Ta umiejętność przyniosła mu ogromną popularność wśród chórów krajowych i polonijnych, a największy rozgłos zdobyła pieśń Sztandary polskie na Kremlu. Dorobek kompozytorski Lachmana w większej części uległ zniszczeniu w czasie działań wojennych.

Literatura: M. Kamiński Wacław Lachman. Zarys życia i twórczości, Płock 1969.