Krzesiński, Feliks

Krzesiński Feliks Adam Walerian, *17 II 1823 Warszawa, †16 VII 1905 Krasnow (k. Petersburga), polski tancerz, choreograf i pedagog. Pochodził ze znanej rodziny aktorsko-tanecznej. Był wychowankiem warszawskiej szkoły baletowej, gdzie studiował u M. Piona i R. Turczynowicza. W latach 1836–37 wykonywał role Lubina (Fletrowers zaczarowany, muzyka ?) i Arlekina (Gabinet figur mechanicznych, muzyka ?) w szkolnych przedstawieniach na scenie Teatru Rozmaitości w Warszawie. Przyjęty do warszawskiego baletu 3 XII 1838 występował do 1843 w niewielkich rolach, jak Giermek (Wesele Gamasza, muzyka F. Lefebvre) i Młynarczyk (Figle wieśniacze, muzyka A. Adam). Pierwszy sukces odniósł 21 III 1843, występując z A. Tarnowskim w skomponowanej przez siebie parodii pary hiszpańskich tancerzy. 9 VI 1844 otrzymał pierwszą główną partię – Roberta (Robert i Bertrand czyli Dwaj złodzieje, muzyka H. Schmidt) i zajął stanowisko pierwszego tancerza charakterystycznego. W jego repertuarze znalazły się później takie role taneczno-aktorskie, jak Radiag-bej (Rozbójnik morski, muzyka A. Adam), Pierwszy Drużba (Wesele w Ojcowie, muzyka K. Kurpiński, J. Damse), Maturyn (Hrabina i wieśniaczka, muzyka A. Adam), Kleofas (Diabeł kulawy, muzyka C. Gide), Hilarion (Giselle, muzyka A. Adam), Diavolino (Katarzyna, córka bandyty, muzyka C. Pugni), Frollo (Esmeralda, muzyka C. Pugni). W 1851 występował gościnnie wraz z baletem warszawskim w Petersburgu, gdzie pozostał i w 1853 został zaangażowany do baletu Teatru Maryjskiego; wkrótce stał się ulubieńcem rosyjskiej publiczności. Najczęściej występował w pełnych temperamentu, popisowych tańcach charakterystycznych, jak mazur (Iwan Susanin, muzyka M. Glinka), taniec cygański (Córka śniegów, muzyka G. Portnow), taniec węgierski (Camargo, muzyka L. Minkus) oraz w mimiczno-aktorskich rolach, jak Nubijski cesarz (Córka faraona, muzyka C. Pugni), Chan (Konik Garbusek, muzyka C. Pugni), Frollo (Esmeralda), Bramin (Bajaderka, muzyka L. Minkus). Sporadycznie zajmował się również choreografią. Przeniósł na scenę Teatru Maryjskiego warszawskie wersje Wesela w Ojcowie (1853, Kriestjanska swad’ba), Roberta i Bertranda (1858), Tańców perskich (1864, muzyka J. Stefani) i tańców polskich z opery Halka (1870, muzyka S. Moniuszko). Rzadko występował poza Petersburgiem, ale gdy w 1862 wykonał z M. Petipą pas mazurowe na scenie Opery paryskiej, wywołał entuzjazm. Trzykrotnie urządzano mu jubileusze: w 1873 (35-lecie działalności artystycznej), w 1888 (50-lecie, wykonał wtedy rolę Cześnika w Zemście A. Fredry w teatrze polskim w Petersburgu) i w 1898 (60-lecie – pożegnanie ze sceną). W 1895 otrzymał honorowe obywatelstwo m. Petersburga. W Warszawie bywał często w sprawach rodzinnych, ale na scenie Teatru Wielkiego wystąpił tylko trzykrotnie: w 1880 w Weselu w Ojcowie, w 1895 w pas de deux mazurowym ze swoją córką Matyldą Krzesińską i w 1903 jako Frollo (Esmeralda). W 1872 ożenił się z Julią Lede. Troje z czworga jego dzieci ukończyło cesarską szkołę baletową i występowało w Teatrze Maryjskim: Matylda, Józef (1886–1905, 1914–28) i Julia (1883–1902).

Krzesiński łączył nienaganną technikę z temperamentem tanecznym i zdolnościami aktorskimi, co przy jego silnej osobowości scenicznej nadawało kreowanym przezeń postaciom wyrazistość, a w solowych tańcach pozwalało na uwypuklenie ich specyficznych cech. Był jednym z najlepszych wykonawców mazura w owych czasach. Jego umiejętności w zakresie wykonywania narodowych tańców polskich wysoko ceniono w Petersburgu. Przekazał je swoim kolegom w teatrze, stał się też wziętym nauczycielem salonowych form mazura i poloneza w dworsko-arystokratycznych sferach Petersburga.

Literatura: J. Pudełek Warszawski balet romantyczny 1802–1866, Kraków 1968 oraz Warszawski balet w latach 1867–1915, Kraków 1981; W. Krasowska Russkij baletnyj tieatr wtoroj połowiny XIX wieka, Leningrad 1963.