Konitz [kˊonyc] Lee, *13 X 1927 Chicago, †15 IV 2020 Nowy Jork, amerykański saksofonista (alt), kompozytor jazzowy. Początkowo uczył się gry na klarnecie, a następnie u L. Honiga na saksofonie. Po okresie współpracy z orkiestrami tanecznymi, występach z J. Waldem i nauce w Roosevelt College związał się z zespołem C. Thornhilla (1947), z którym dokonał pierwszych nagrań (Anthropology, Yardbird Suite). W latach 1949–50 brał udział w sesjach Nonetu M. Davisa (album Birth of the Cool, 1957). W tym czasie był już związany z pianistą L. Tristano, który wywarł decydujący wpływ na jego muzyczny rozwój i styl gry. W 1949 wraz z m.in. Tristano, W. Marshem, S. Manne’em nagrał debiutancki album Subconsciuos-Lee (1955). W 1951 występował w Europie, w latach 1952–53 grał w orkiestrze S. Kentona, a od 1954 kierował własnymi zespołami w Nowym Jorku i Bostonie. W 1957 uczestniczył w nagraniu Miles Ahead M. Davisa i orkiestry G. Evansa; w tym samym roku współpracował z kwartetem G. Mulligana. W 1961 nagrał Motion, jeden z najważniejszych albumów w karierze. Po kilkuletniej przerwie powrócił do występów i nagrań – album The Lee Konitz Duets został wysoko oceniony przez krytyków. W latach 70. współpracował z Ch. Mingusem, D. Brubeckiem, A. Hillem, B. Evansem, w kolejnej dekadzie z M. Roachem, A. Farmerem, a później z muzykami młodego pokolenia, m.in. pianistami B. Mehldauem i D. Tepferem. W 2000 ukazał się jego album Lee Konitz, The Axis String Quartet – Play French Impressionist Music From The 20th Century. Był aktywny niemal do końca, ostatnią płytę nagrał w wieku 92 lat. Kilkakrotnie wystąpił w Polsce (w 1998 w Wieliczce, w 2006 i 2008 w Krakowie, w 2009 w Kaliszu, w 2015 we Wrocławiu).
Konitz był jednym z czołowych saksofonistów cool jazzu i jednocześnie najciekawszą osobowością wśród muzyków skupionych wokół L. Tristano. Początkowo pozostawał pod wpływem L. Younga i C. Parkera, później stał się jednym z nielicznych saksofonistów, który wypracował indywidualny styl, niezależny od estetyki Parkerowskiej. W jego muzyce dominują charakterystyczne dla szkoły Tristano struktury linearne – w partiach improwizowanych preferował rozbudowane przebiegi o jednolitej, zwykle ósemkowej, rytmice i wyrównanej dynamice. Świadoma oszczędność środków i ekspresji, chłód emocjonalny oraz złożona, często polifoniczna faktura utworów (kolektywne improwizacje) niejednokrotnie utrudniały Konitzowi dotarcie do szerokiej publiczności. Na przełomie lat 40. i 50. operował klarownym, pozbawionym wibrata brzmieniem; w latach 60. i 70. jego ton stał się nieco ostrzejszy; w tym okresie zaczął, jako jeden z pierwszych saksofonistów, używać przystawek elektronicznych (m.in. Stereokonitz, 1968; Peacemeal, 1970). Największym uznaniem cieszył się w latach 50., później zainteresowanie jego muzyką nieco osłabło, choć nadal pozostawał jednym z wiodących alcistów akustycznego modal jazzu z elementami free. Wykonywał własne tematy, standardy oraz jazzowe opracowania muzyki klasycznej (Bartóka, impresjonistów). W kręgu wpływów Konitza znaleźli się W. Marsh, P. Desmond. A. Pepper, B. Shank.
