Kobierkowicz, Józef Franciszek

Kobierkowicz, Kobierkiewicz, Józef Franciszek, z pozostałych imion znane są jedynie inicjały A.I., XVIII w., polski organista i kompozytor. Jego nazwisko pojawia się nieregularnie na listach płac krakowskiej bursy jezuickiej w latach 1713, 1715 i 1716, a tamtejsze rachunki wskazują, że w IV 1721 wypłacono mu honorarium za kilka utworów. Od 1731 do 1736 był świeckim organistą u paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie; w tym okresie dwukrotnie się żenił. W dokumentach klasztornych notowany jest również w grudniu 1751.

Wśród zachowanych kompozycji Kobierkowicza większość stanowią drobne pastorelle na Boże Narodzenie. W 5 z nich zwraca uwagę predylekcja do ukształtowań da capo (zarówno w kompozycjach solowych jak i tych przeznaczonych na większą obsadę). Wszystkie poprzedzone są wstępem instrumentalnym podającym materiał melodyczny, przejmowany następnie przez głosy wokalne. W utworach tych wprowadza Kobierkowicz środki stylizacyjne nawiązujące do muzyki ludowej, m.in.: nuty pedałowe w basie naśladujące instrumenty pasterskie, burdon w kwincie w towarzyszących skrzypcach, melodykę budowaną na trójdźwięku, metrum nieparzyste 6/4, 3/2, zwroty melodyczne o charakterze mazurkowo-oberkowym i przebiegi unisonowe całego zespołu. Rzadziej stosowana jest kunsztowniejsza faktura polifoniczna (np. Musae piae).

Ego Mater i Iustus ut palma reprezentują małą zespołową kantatę kościelną w jej 3-częściowym ukształtowaniu. Każdy z trzech ustępów jest tu częścią samodzielną, o odmiennym tempie, metrum i – w Ego Mater – tonacji. W częściach środkowych kompozytor wprowadza melodię solową (lub duet) o wybitnie lirycznym, ekspresywnym charakterze. Szczególnie znamienna jest druga część Ego Mater, gdzie głos solowy występuje naprzemiennie ze skrzypcami solo: linia melodyczna instrumentu nie powtarza ani nie antycypuje odcinka melodii głosu wokalnego (jak to występuje jeszcze w pastorellach, a jest praktyką ustaloną w XVII w.), lecz współtworzy z nim linię melodyczną. Z kolei w częściach skrajnych w partiach instrumentów towarzyszących operuje Kobierkowicz specyficzną techniką: figuracjami, pochodami rozłożonych trójdźwięków, zwrotami typu figur Albertiego; wskazuje to na proces emancypacji czynnika instrumentalnego na terenie religijnej muzyki wokalno-instrumentalnej.

Obydwa zachowane opracowania psalmu Laudate pueri to obszerne utwory o budowie kantatowej, o dużej autonomii poszczególnych części. W przypadku wątpliwej pod względem atrybucji kompozycji w tonacji B-dur (na okładce figurują dwa różne nazwiska autorów) zastosowano ukształtowanie rondowe – trzykrotnie powraca imitacyjny ustęp tutti, za każdym razem z innym tekstem.

Literatura (wybór): A. Chybiński Z dziejów muzyki krakowskiej, „Kwartalnik Muzyczny” 1913 nr 1; A. Chybiński Inwentarz muzykaliów i instrumentów muzycznych kapel jezuickich w Krakowie w XVIII wieku, „Myśl Muzyczna” 1928 nr 7; Z.M. Szweykowski Z zagadnień melodyki w polskiej muzyce wokalno-instrumentalnej późnego baroku, „Muzyka” 1961 nr 2; P. Podejko Nieznani muzycy polscy, «Z dziejów muzyki polskiej» z. 11, Bydgoszcz 1966; R. Pośpiech Bożonarodzeniowa muzyka na Jasnej Górze w XVIII i XIX wieku, Opole 2000; P. Podejko Kapela wokalno-instrumentalna na Jasnej Górze, „Studia Claromontana” 19 (2001); I. Tylka Instrumentaliści i wokaliści kapeli jezuickiej kościoła ss. Piotra i Pawła w Krakowie, „Liturgia Sacra” 2014 nr /2; M. Bebak Karmelitański inwentarz muzyczny z 1739 roku, „Muzyka” 2021 nr 1.