Kleczyński, Jan Baptysta

Kleczyński, Kletzinsky Jan Baptysta, *14 VI 1756 Freistadt (obec. Karviná, Czechy), †6 VIII 1828 Wiedeń, polski skrzypek i kompozytor działający w Wiedniu. Był synem Anny i Jana Kleczyńskiego, rzeźnika miejskiego w Freistadt. Z młodzieńczych lat J. Kleczyńskiego brak wiadomości. Studiował kompozycję (według niepotwierdzonych przesłanek mogło to być we Lwowie lub Krakowie) i znał 5 języków (polski, czeski, niemiecki, włoski, francuski), co zanotowano w 1803 w „Conduite Liste” muzyków dworu cesarskiego w Wiedniu. Ok. 1786 przez 6 lat pracował jako skrzypek i dyrygent domowej orkiestry, złożonej z pracowników dworu, hr. Marii Józefy Breuner (†1796), która była dobrą skrzypaczką, żoną austriackiego ministra i ambasadora w Wenecji Karola Boromeusza von Breuner-Enkevoirt, wcześniej posła w Turynie; można sądzić, że orkiestra ta towarzyszyła Breunerom również w wyjazdach do ich wiedeńskiej rezydencji. Ok. 1793 Kleczyński był związany jako muzyk z dworem węgierskiego magnata Antona Grassalkovicha de Gyarak ojca (1733–1794) lub syna (*1771), którzy rezydowali w Bratysławie i Wiedniu. Przed 1795 pracował też przez 2 lata u barona von Brauna. Prawdopodobnie od II 1795 mieszkał w Wiedniu, zyskując uznanie jako skrzypek i kompozytor. 16 XI 1796 został przyjęty do Wiener Tonkünstler-Societät, organizacji udzielającej zapomóg i rent wdowom i sierotom po muzykach. Od 1803 do końca życia J. Kleczyński był członkiem komitetu, a w latach 1811–25 pierwszym skrzypkiem orkiestry tego stowarzyszenia i dyrygentem w grupie skrzypiec; w XII 1801 zdał z wyróżnieniem („ganz besonders ausgezeichnet”) egzamin na stanowisko skrzypka w kapeli dworskiej zw. Kaiserlich-Königliche Hofmusik (od 1855 Hofmusikkapelle); od 6 I 1802 do końca życia był jej członkiem. Należał również do zespołu orkiestrowego Hofburgtheater, w którym podjął pracę być może już ok. 1796; szybko awansował: w 1808 był trzecim (spośród czterech) dyrektorem orkiestry teatru, w latach 1811–14 drugim dyrektorem, od 1815 do ok. 1822 adiunktem dyrektora, a od ok. 1823 jedynym dyrektorem orkiestry; w związku ze swą funkcją miał liczne obowiązki muzyczne, m.in. dyrygował (już w 1804) koncertami i przedstawieniami baletowymi. Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną, Teklą (†1807) miał syna, Leopolda, z drugą, Elisabeth Reinhardt († przed 1821) — czworo dzieci: Moritza, Aleksandra, Izabellę i Adelheidę. Leopold był czynnym członkiem Gesellschaft der Musikfreunde i prawdopodobnie grał na skrzypcach w orkiestrze Wiener Tonkünstler-Societät; jeden z synów J. Kleczyńskiego śpiewał także w chórze tego stowarzyszenia. J. Kleczyński zmarł nagle; pochowany został na cmentarzu w Matzleinsdorf.

J. Kleczyński był utalentowanym skrzypkiem, w urzędowej korespondencji kierowanej do kancelarii cesarza nazywano go wirtuozem i wykonawcą „extraordinaire”. Mistrzostwo wykonawcze J. Kleczyńskiego odzwierciedlają jego utwory na skrzypce, które zapewne tworzył dla siebie, zwłaszcza cykle wariacji o wysokim poziomie trudności technicznych. Jego utwory kameralne świadczą o wyczuciu faktury instrumentów smyczkowych, zaś w zakresie formy, melodyki, a szczególnie harmonii, nie odbiegają od konwencji stylu klasycznego; w Concertino widoczne są jeszcze ślady stylu baroku.

Literatura: Hof- und Staatsschematismus der... Stadt Wien, Wiedeń 1803–29; Wiener Hof-Theater Almanach, Wiedeń 1804–16; Wiener Stadt-und Landesarchiv. Verlassenschaflsakten, 4405/1828 F2; L. Köchel Die Kaiserliche Hof-Musikkapelle in Wien von 1543 bis 1867, Wiedeń 1869, przedr. 1976; P. Pohl Denkschrift aus Anlass des Hundertjährigen Bestehens der Tonkünstler-Societät, Wiedeń 1871.