Kalwin, właściwie Calvin, Cauvin, Jan, Jean, *10 VII 1509 Noyon (Pikardia), †27 V 1564, Genewa, francuski teolog, reformator religijny. Współtwórca kościoła ewangelicko-reformowanego (we Francji: hugenoci), którego doktrynę sformułował w Institutio christianae religionis (Bazylea 1536). Podczas pobytu w Ferrarze w 1536 poznał C. Marota, którego przekłady psalmów na język francuski włączył później do liturgii reformowanej. W 1541 osiadł na stałe w Genewie. W 1542 opublikował formularz liturgii nabożeństwa i czterech sakramentów (La forme des prieres et chantz ecclesiastiques..., faks. wyd. P. Pidoux, Kassel 1959). Obowiązywał on w kościele reformowanym do końca XVI w., a pewne jego elementy utrzymały się do dziś. Przed formularzem Kalwin zamieścił z melodiami 35 psalmów i 4 inne modlitwy (32 przekłady C. Marota i 7 własnych). Całość poprzedził przedmową, w której m.in. ustosunkował się do roli muzyki w życiu kościoła. W porównaniu do Institutio... zaobserwować tu można wyraźną ewolucję poglądów (prawdopodobnie pod wpływem M. Butzera) od umiarkowanej tolerancji do zdecydowanej aprobaty, a nawet wymagania śpiewu.
Zgodnie z poglądami starożytnych filozofów oraz powołując się na słowa św. Pawła i św. Augustyna, Kalwin wyrażał przekonanie o wielkim wpływie, jaki wywiera muzyka na uczucia i zachowanie człowieka. Ze swego kościoła wykluczył muzykę instrumentalną ze względu na jej świeckie konotacje, zalecał natomiast 1-głosowy śpiew gminy. Od 1539 patronował wydaniom psalmów w języku narodowym. W kolejnych wydaniach liczba psalmów rosła i w 1562 Kalwin zaakceptował opatrzone melodiami wydanie pełnego psałterza z dodaniem kantyku Symeona, Ojcze nasz, dekalogu i Credo. Ten wzór psałterza rozprzestrzenił się w gminach kalwińskich we Francji, Niemczech, Niderlandach, Polsce i innych krajach.
Literatura: L. Wencelius L’esthétique de Calvin, Paryż 1937; E. Schild Calvins Vermächtnis an die evangelische Kirchenmusik, „Musik und Kirche” XV, 1942; F. Büsser Calvin und die Kirchenmusik, „Musik und Gottesdienst” III, 1949; C. Garside Calvin’s Preface to the Psalter, „The Musical Quarterly” XXXVII, 1951; H. Hasper Calvijns beginsel voor den zang in den eredienst verklaard uit de Heilige Schrift en uit de geschiedenis der kerk. Een kerkhistorisch en hymnologisch onderzoek, 2 t., Haga 1955, 1976; H.P. Clive The Calvinist Attitude to Music, „Bibliothèque d’Humanisme et Renaissance” XIX, XX, 1957, 1958; Ch. Garside The Origins of Calvin’s Theology of Music. 1536–1543, „Transactions of the American Philosophical Society” LXIX, 1979; P. Pidoux Luther, Zwingli, Calvin et le chant d’église, „Les Cahiers protestants” I, 1986; P. Pidoux Le Genève de Calvin et le chant des psaumes, „Revue musicale de la Suisse Romande” XLIV, 1991; R. Weeda Le Psautier de Calvin. L’histoire d'un livre populaire au XVIe siècle (1551–1598), Turnhout 2002; B.A. Föllmi Le Psautier de Calvin: Théologie, pratique, usage, „Revue d’histoire et de philosophie religieuses” LXXXIX, 2009.
