Kaczkowski, Joachim

Kaczkowski Joachim, *ok. 1789, †2 I 1829 Warszawa, polski skrzypek, kompozytor i pedagog. Pochodził z rodziny o żywych tradycjach muzycznych. Jego ojciec działał jako oboista i kapelmistrz na dworze jednego z książąt na kresach, siostry Kaczkowskiego grały na skrzypcach, brat – Hieronim Kaczkowski również muzykował, zaś siostrzeniec, Tytus Jachimowski był skrzypkiem. Przebieg edukacji muzycznej Kaczkowskiego nie jest znany. Z relacji prasy wynikałoby, że
Kaczkowski był autodydaktą („Pamiętnik Warszawski” 1810 nr 2, „Allgemeine Musikalische Zeitung” 1811 nr 27). Lata młodzieńcze spędził we Lwowie, gdzie poznał Kurpińskiego i Elsnera. 3 II 1810 wystąpił wraz z F. Lesslem w Teatrze Narodowym w Warszawie, prezentując swój Koncert a-moll; był to pierwszy występ obu artystów w Warszawie. W
tymże roku Kaczkowski wyjechał do Niemiec i pozostał tam kilka lat, zyskując powodzenie jako wirtuoz i kompozytor utworów kameralnych wydawanych w Niemczech i Austrii. W 1817 grał prawdopodobnie w orkiestrze Teatru Narodowego w Warszawie, później objął obowiązki nauczyciela muzyki w domu Onufrego Wieniawskiego (wg innych przekazów: Onufrego Sierakowskiego) w Sierakoścach, a następnie w majątku Kraińskich w Hermanowicach k. Przemyśla; w II 1818 poślubił tam Annę Galle, wychowankę swojej uczennicy Justyny Kraińskiej. Wróciwszy wraz z żoną do Sierakościec, przebywał tam do 1822, ucząc muzyki i koncertując jako kameralista w domach okolicznych ziemian; w VIII 1822 przeniósł się do Warszawy i zamieszkał przy ul. Senatorskiej 460. 4 VI 1822 wystąpił „po długiej przerwie” we Lwowie, w sali redutowej, a 9 X tegoż roku wraz z W. W. Würflem w warszawskim Teatrze Narodowym, gdzie wykonał kilka własnych kompozycji. Później nie koncertował już w Warszawie, poświęcił się niemal wyłącznie pracy twórczej i pedagogicznej jako nauczyciel gry fortepianowej. Zmarł w domu przy Rynku Starego Miasta 59, pozostawiając żonę i troje dzieci. Pochowano go na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

W wiedeńskiej „Allgemeine Musikalische Zeitung” (1819 nr 13) pisano o Kaczkowskim: „Jeżeli mielibyśmy oceniać skrzypka na podstawie jego kompozycji, to musielibyśmy panu Kaczkowskiemu przyznać wszystkie walory wielkiego skrzypka”. Ale w prasie warszawskiej, po jego koncercie w 1822, porównując go z A. Duranowskim, wytykano mu braki intonacyjne i małą nośność dźwięku. Ideałem sztuki wykonawczej, do której dążył Kaczkowski, była wirtuozeria klasyczna szkoły francusko-włoskiej reprezentowana przez G.B. Viottiego i P. Rodego, także młodego L. Spohra. Przemawia za tym
opublikowana w „Gazecie Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego” (1829 nr 144, podpisana tylko inicjałami J. K.) żarliwa ocena umiejętności Rodego w kontekście Paganiniego. Grę Kaczkowskiego cechowały: wytworny smak, śpiewny ton, umiejętność tworzenia nastroju, brawura techniczna oraz mistrzowsko opanowana technika smyczkowania. Twórczość Kaczkowskiego, reprezentowaną głównie przez muzykę kameralną, znamy prawie wyłącznie z tytułów i recenzji wydań w „Allgemeine Musikalische Zeitung” i „Allgemeiner Musikalischer Anzeiger”. Recenzenci podkreślali wirtuozowską werwę i zalety pedagogiczne utworów Kaczkowskiego, krytykowano zaś braki w zakresie techniki kompozytorskiej, jak np. słabą znajomość zasad pracy tematycznej oraz niezbyt bogatą harmonię i rytmikę. Zamiłowanie do cyklów wariacyjnych (air varié), architektonika niektórych kameralnych polonezów i koncertów wskazuje na wpływy Rodego. Symptomatyczne, że w utworach kameralnych kompozytor preferuje partię I skrzypcową, bowiem we wszystkich wydaniach pozostałe instrumenty określone są jako towarzyszące. Podczas pobytu w Warszawie Kaczkowski tworzył prawie wyłącznie utwory fortepianowe, zwłaszcza polonezy, ponieważ tylko ten typ literatury miał szanse na wydanie w kraju. Miniatury fortepianowe, melodyjne,
na ogół zręcznie zbudowane, zyskały pewną popularność. O jednym z nich wspominał 16-letni Chopin w liście do J. Białobłockiego: „Polonez Kaczkowskiego bardzo dobry, piękny, słowem do słuchania i delektowania się” (Warszawa 15 V
1826).

Literatura: „Pamiętnik Warszawski” 1810 nr 2; [anonse wydawnicze], „Allgemeine Musikalische Zeitung”  Lipsk 1811 nr 27, 1813 nr 43, 1814 nr 37, 1815 nr 6, 1817 nr 1 i 45; „Gazeta Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego” 1829 nr 144; „Allgemeiner Musikalischer Anzeiger” (Wiedeń) 1830 nr 12 i 19; K. Estreicher Raptularzyk podróżny, „Ruch Muzyczny” 1857 nr 39; Korespondencja Fryderyka Chopina, 2 t., zebrał i oprac. B.E. Sydow, Warszawa 1955; F. Sawicka Joachim (Józef?) Kaczkowski, kompozytor, skrzypek pierwszej połowy XIX wieku, „Muzyka” 1963 nr 1–2.