logotypes-ue_ENG

Kačinskas, Jeronimas

Biogram

Kačinskas [kaczˊin~] Jeronimas, *17 IV 1907 Viduklė na Żmudzi (Litwa), †15 IX 2005 Boston, litewski kompozytor, dyrygent, pedagog. Pierwsze lekcje muzyki pobierał u ojca, organisty. W latach 1923–29 uczył się gry na fortepianie, altówce oraz kompozycji w szkole muzycznej w Kłajpedzie. W latach 1929–31 studiował u J. Křički (kompozycja) i P. Dědečka (dyrygentura) w konserwatorium w Pradze, ponadto odbył studia muzyki ćwierćtonowej u A. Háby. W latach 1932–38 uczył w szkole muzycznej w Kłajpedzie i dyrygował miejscową orkiestrą symfoniczną; w 1938 kierownik orkiestry radia w Kownie, w latach 1940–44 dyrygent filharmonii i opery w Wilnie. Od 1944 na emigracji, od 1949 w Stanach Zjednoczonych w Bostonie, gdzie pracował jako organista i chórmistrz w litewskim kościele św. Piotra. W latach 1960–69 prowadził Melrose Symphony Orchestra, od 1968 wykładał kompozycję i dyrygenturę w Berklee College of Music. Przed II wojną światową koncertował jako dyrygent w wielu krajach Europy, m.in. propagując współczesną muzykę litewską, po II wojnie światowej występował m.in. z National Broadcasting Company i New York Philharmonic Orchestra, Chicago Lyric Opera Orchestra, National Symphony Orchestra i Boston University Orchestra.

W latach międzywojennych Kačinskas, obok V. Bacevičiusa (brata G. Bacewicz), reprezentował w muzyce litewskiej nurt twórczości radykalnie nowoczesnej stojący w opozycji – z jednej strony do nurtu tradycjonalistycznego, z drugiej zaś do postulowanej przez J. Gruodisa muzyki narodowej. Z tych obu pozycji formułowane pod adresem Kačinskasa oskarżenia o modernizm i kosmopolityzm obowiązywały później w nowej rzeczywistości politycznej na Litwie przez kilka dziesięcioleci. Unikająca tradycyjnych schematów formalnych i atonalna muzyka Kačinskasa, już na samym początku, pod wpływem A. Háby, kształtowana była atematycznie, a w paru przypadkach kompozytor oparł się na skali ćwierćtonowej (II Kwartet smyczkowy, 1931; Trio na trąbkę, altówkę i fortepian, 1933). W późniejszej twórczości Kačinskas pozostał wierny atematycznemu kształtowaniu muzyki, opierając się na zasadzie niepowtarzalności, ciągłej zmienności strukturalnej; pozostawał również wierny swobodnej atonalności. Na szczególną uwagę zasługują próby łączenia wypracowanej przez Kačinskasa techniki kompozytorskiej z szeroko rozumianym pierwiastkiem narodowym i sakralnym (archaizacja). Kačinskas był najwybitniejszym litewskim kompozytorem religijnym, autorem m.in. dwóch mszy (mszy napisanej na 700-lecie chrztu króla Mendoga i Mszy św. Stefana); prawykonanie kantaty Deus qui inter (1984) odbyło się podczas Września Muzycznego w 1986 w Baranowie Sandomierskim.

Kompozycje

Instrumentalne:

5 wariacji na fortepian, 1928

I Kwartet smyczkowy, 1930

II Kwartet smyczkowy, 1931

Concerto na trąbkę i orkiestrę, 1931

Nonet, 1932

Trio na trąbkę, altówkę i fortepian, 1933

Sinfoninė fantazija nr 1, 1940

Giesmė į šviesą/ Song of the Light na orkiestrę kameralną, 1947

Atpirkimo misterija/Mistery of Redemption na orkiestrę, 1957

Lento na orkiestrę, 1957

4 miniatiuros/4 Miniatures na flet, klarnet i wiolonczelę, 1959

Septet, 1960

Sinfoninė fantazija nr 2, 1960

Vilniaus siuita/Vilnius Suite na orkiestrę, 1960

Concerto na flet i orkiestrę kameralną, 1962

Transcendentinės išraiškos/Transcendental Expressions na organy i orkiestrę dętą, 1965

Atspindžiai/Reflections na fortepian, 1966

Improvizacija/Improvisation na organy, 1968

Kwintet na instrumenty dęte drewniane, 1968

Kwartet saksfonowy nr 1, 1969

Trumpa fantazija/Short Fantasy na organy, 1969

Preludium i toccata na skrzypce, 1972

Sonata skrzypcowa, 1974

Kwartet saksofonowy nr 2, 1976

Kwintet fortepianowy, 1978

Rapsodija. Lietuvoje/Rhapsody. In Lithuania na flet i trio smyczkowe, 1980

Lietuviškas trio/Lithuanian Trio na ftet, klarnet i altówkę, 1981

Procesinė muzika/Processional Music na 3 trąbki i organy, 1982

Lietuviška siuita/Lithuanian Suite na flet, klarnet i fagot, 1983

Suita nr 2 na skrzypce, wiolonczelę i fortepian, 1985

Wokalne:

pieśni chóralne 1926–79

Haec Dies na chór mieszany, 1981

Wokalno-instrumentalne:

Missa in honorem Immaculati Cordis Beatae Mariae Virginis in occasione 700 anniversarii Baptismi Mindaugi Regis Lithuaniae na głosy solowe, chór mieszany, instrumenty dęte i organy, 1951

Te Deum na głosy solowe, chór i organy, 1965

Šv. Stepono mišios/St. Stephen’s Mass na głosy solowe, chór i organy, 1967

Tryptyk na sopran i orkiestrę, teksty K. Grigaitytė, L. Andriekus, K. Bradunas, 1968

3 lietuvių liaudies dainos/3 Lithuanian Folk Songs na sopran i orkiestrę, 1977

Te lucis ante na chór i orkiestrę, 1977

Saulės giesmė/Song of the Sun, oratorium na głosy solowe, chór i organy, 1984

Deus qui inter na chór, instrumenty dęte i organy, 1984

Kantata na sopran i bas solo, chór i orkiestrę, 1985

Sceniczne:

Juodas laivas/Black Ship, opera, libretto A. Landsbergis, 1975