Johannes Gallicus, J. Carthusensis, J. Legrense, J. Mantuanus, Jean de Chartreaux, Jean de Namur, *ok. 1415 Namur, †1473 Parma, francuski humanista i teoretyk muzyki.
Informacje na temat życia Johannesa zawarte są w przedmowie do jego pism muzycznych, w której Johannes określił miejsce swego urodzenia. Na jej podstawie wiadomo również, że uczył się śpiewu w Namur, a następnie studiował w Mantui u Vittorina da Feltre, po czym wstąpił do mantuańskiego klasztoru kartuzów. Swoje traktaty napisał w latach pontyfikatu Piusa II (1458–64). Dołączone do niektórych odpisów traktatów posłowie autorstwa Nicolausa Burtiusa (1450–1518), teoretyka muzyki pochodzącego z Padwy i ucznia Johannesa, pozwala ustalić miejsce i rok jego śmierci.
Pisma teoretyczne Johannesa, uznawane za najważniejsze traktaty wczesnego renesansu powstałe między Musica Ugolina z Orvieto (1420) a Musica Ramisa de Pareya (1482), poświęcone są zagadnieniom materiału dźwiękowego i zasad jego porządkowania, praktyki muzycznej oraz matematycznych podstaw muzyki. Johannes omawia w nich skale, system tetrachordalny, interwały, genera i modi, literowe oznaczenia dźwięków, system solmizacyjny, mutacje, tony psalmowe i reguły kontrapunktu, porównując stare i nowe zasady śpiewu (w Libelli musicalis...), a także zajmuje się proporcjami arytmetycznymi i muzycznymi, podziałem monochordu i menzurami piszczałek organowych (w Praefationcula... i Tacita nunc inchoatur...). Pozostając pod wpływem humanisty Vittorina da Feltre, Johannes nawiązał do nauki Boecjusza, Marchettusa z Padwy, Guidona z Arezzo, a także św. Augustyna i Johannesa de Muris. Do niektórych poglądów teoretyków średniowiecza odnosił się jednak krytycznie: nie zgadzał się zwłaszcza z proponowanym przez Marchettusa (Lucidarium in arte musicae planae) podziałem całego tonu oraz proponował inny niż u Guidona z Arezzo (Epistola de ignoto cantu) system sylab solmizacyjnych. Johannes ilustrował swoje wywody licznymi przykładami nutowymi i tabelami.
Literatura: H. Riemann Geschichte der Musiktheorie im IX. –XIX. Jahrhundert, Lipsk 1898, Berlin 2. wyd. 1921; C. Adkins The Theory and Practice of the Monochord, University of Iowa 1963 (dysertacja); L. Schrade Renaissance. The Historical Conception of an Epoch, w ks. kongr. Utrecht 1952.
Prace:
Libelli musicalis de ritu canendi vetustissimo et novo, zachowane w ms Add. 22315 i ms Harl. 6525 z British Museum w Londynie
Praefationcula in tam admirabilem quam tacitam et quietissimam novorum concinetiam, zachowane w ms Add. 22315 i ms Harl. 6525 z British Museum w Londynie
Tacita nunc inchoatur stupendaque numerorum musica, zachowane w ms Add. 22315 i ms Harl. 6525 z British Museum w Londynie
Edycje:
Libelli musicalis..., Scriptorum de musica medii aevi…, IV red. E. Coussemaker, s. 298–396, Paryż 1864–78
Praefationcula..., Scriptorum de musica medii aevi…, IV red. E. Coussemaker, s. 296–409, Paryż 1864–78
Tacita nunc inchoatur..., Scriptorum de musica medii aevi…, IV red. E. Coussemaker, s. 409–21, Paryż 1864–78
