Jan Łodzia

Jan Łodzia, Johannes Loza, Lodza, Lodzya , niekiedy błędnie określany za Janem Długoszem jako Jan z Kępy (Johannes de Kampa) *ok. 1280, †14 IV (?) 1346 Poznań (?), polski autor sekwencji, biskup. Był synem rycerza Sędziwoja z wielkopolskiej Łodzi.

Kształcił się zapewne w szkole katedralnej w Poznaniu i choć raczej nie odebrał edukacji uniwersyteckiej, odznaczał się niezwykłą erudycją. W 1296 miał już niższe święcenia kapłańskie. Przypuszczalnie wkrótce został kanonikiem kolegiaty św. Jakuba w Głuszynie pod Poznaniem, zyskując jednocześnie prebendę kanoniczą w Marlewie. W 1319 był kantorem, a w 1320 stał się kanclerzem kapituły w Poznaniu. Na przełomie 1320/21 został archidiakonem, ale wyższe święcenia kapłańskie otrzymał w późniejszym czasie. W 1335 obrano go biskupem diecezji poznańskiej. Od wczesnej młodości obracał się w kręgu elit politycznych i kościelnych Wielkopolski. Wielokrotnie brał aktywny udział jako świadek w procesach z krzyżakami. Według Kalendarza włocławskiego słynął z zamiłowania do muzyki i sam grywał na cytrze. Z jego twórczości zachowały się trzy sekwencje: In laudem sancti sacro praesuli (ku czci św. Wojciecha, z akrostychem „Iohannes presul Poznanie”, pierwotny tekst In laudem sacro praesuli został zniekształcony w jedynym zachowanym XVI-wiecznym źródle), Salve, salutis ianua (na święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny) i Paule, doctor egregie (na uroczystość Nawrócenia św. Pawła, autorstwo Jana Łodzi niepewne) oraz antyfona maryjna Lux clarescit in via (tekst zachowany w brewiarzach poznańskich i gnieźnieńskich). Dwie sekwencje, o których są wzmianki w Kalendarzu włocławskim i kronice Jana Długosza: Benedicta (na uroczystość Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny) i Tu es Petrus (o św. Piotrze), nie zostały dotychczas odnalezione. Obecnie znane są opracowania muzyczne dwóch pierwszych utworów. In laudem sancti sacro praesuli opiera się na melodii z franciszkańskiej sekwencji Gaude, Sion, quod egressus. W Salve, salutis ianua do pierwszych zwrotek dostosowana została melodia z sekwencji Adama de Saint-Victor Salve, mater Salvatoris, natomiast w dalszej części jest to raczej kompozycja oryginalna (możliwe autorstwo Jana Łodzi). O popularności tej sekwencji świadczy 10 zachowanych przekazów rękopiśmiennych, w tym 6 z zapisem muzycznym oraz obecność jej tekstu w drukowanych mszałach poznańskich i krakowskich z lat 1505–1532 .

Literatura: M. Zwiercan Jan Łodzia, w: Polski słownik biograficzny, t. 10, Wrocław 1962–1964; Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, t. 2, wyd. K. Budzyk, Warszawa 1964 (zawiera wykaz dawniejszej literatury); H. Kowalewicz Polska twórczość sekwencyjna wieków średnich, w: Średniowiecze. Studia o kulturze, t. 2, Wrocław 1965; H. Kowalewicz Zasób, zasięg terytorialny i chronologia polsko-łacińskiej liryki średniowiecznej, Poznań 1967 (zawiera tekst Lux clarescit in via); J. Pikulik Sekwencje polskie, «Musica Medii Aevi» IV, red. J. Morawski, Kraków 1973; J. Pikulik Indeks sekwencji w polskich rękopisach muzycznych. Sekwencje zespołu rękopisów tarnowskich, Warszawa 1974; J. Wiesiołowski Kariera Jana z Łodzi, kanonika z Marlewa, „Kronika Miasta Poznania” LXXVII nr 1, 2009.