Jagodyński Stanisław Serafin, *z końcem XVI w., Żmudź, †ok. 1644, polski poeta. W latach 1613–18 studiował w Akademii Wileńskiej, 1619–20 w Akademii Krakowskiej na wydziale prawa; w 1621 wyjechał do Włoch i studiował prawo na uniwersytecie w Padwie. Podczas podróży zagranicznej królewicza Władysława w 1624/25 znajdował się w jego orszaku, powrócił jednak do Polski dopiero w 1627. Przebywał odtąd w Krakowie (m.in. na dworze biskupa Szyszkowskiego) i w nadanych mu w 1634 przez króla majętnościach pod Krakowem. Możność zdobycia wykształcenia zawdzięczał kilku mecenasom (H. Wołłowiczowi, A. i K. Chaleckim, Ł. Opalińskiemu, Radziwiłłom), którym zasługiwał się okolicznościowymi panegirykami. Wydał kilka zbiorów swych epigramatów: Grosz, 1618 (?), Kraków 5. wyd. 1705 (dedykowany Radziwiłłom), Dworzanki, Kraków 1621 (dedykowane Ł. Opalińskiemu), Maszkary mięsopustne 1622 (dedykowane K.S. Wolskiemu); herbarz Summariusz kleynotów abo herbów... 1621.
O miejscu Jagodyńskiego w historii kultury zadecydowały dwie pozycje. Pierwsza z nich to Wybawienie Ruggiera z wyspy Alcyny, Kraków 1628 (dedykowane J. Kiszce), będące poetyckim przekładem tekstu F. Saracinellego La liberazione di Ruggiero dall’isola d’Alcina, wystawionego w 1625 z muzyką Franceski Caccini na przyjęcie królewicza Władysława na dworze Medycejskim. Długo sądzono, że przekład ów służył do wykonania tej melodrammy w polskiej wersji językowej; przyjmowano nawet (bez żadnych świadectw dokumentalnych), że wystawienie takie odbyło się w Krakowie w 1628. Szczegółowe badania ustaliły, iż Jagodyński w swym przekładzie nie trzymał się ściśle struktury formalnej wiersza oryginału oraz wprowadzał własne amplifikacje o charakterze moralistycznym, tekst jego nie był więc przeznaczony do wystawienia z istniejącą już muzyką. Drugą znaczącą pozycją są wydane przez Jagodyńskiego w Krakowie ok. 1638 Pieśni katholickie nowo reformowane y z polskich na łacińskie, z łacińskich na polskie przełożone, niektóre też nowo złożone (3. wyd. 1695), zbiór pieśni kościelnych na cały rok w dwóch równoległych wersjach: polskiej i łacińskiej. Jest to jeden z pierwszych drukowanych polskich śpiewników katolickich (bez nut). Jagodyński zawarł w nim teksty pieśni kościelnych zarówno już spopularyzowane w wersji polskiej, jak nowo przezeń przełożone lub przerobione. Pierwsze wydanie zbioru wyszło anonimowo, co spowodowało, że autorstwo Jagodyńskiego bywało kwestionowane.
Literatura: A. Poliński Dzieje muzyki polskiej w zarysie, Lwów 1907; Z. Jachimecki Wpływy włoskie w muzyce polskiej, cz. 1, Kraków 1911; S. Dobrzycki Kilka uwag o „Pieśniach katolickich” Jagodyńskiego, „Pamiętnik Literacki” 1929; M. Gliński La prima stagione lirica italiana all’estero (1628), Siena 1943; M. Adamczyk S.S. Jagodyńskiego przekład libretta Saracinellego, „Muzyka” 1962 nr 4; K. Targosz-Kretowa Teatr dworski Władysława IV, Kraków 1965; A. i Z. Szweykowscy „La liberazione di Ruggiero dall’isola d’Alcina” – legendy i fakty, w: Dzieło muzyczne. Teoria, historia, interpretacja, red. I. Poniatowska, Kraków 1984.
