Jacotin

Jacotin [żakotˊę], 1. połowa XVI w., określenie kompozytora pojawiające się w wielu drukach zbiorowych z 1519–56 (wznawianych aż do 1578). Jacotin to popularne zdrobnienie imienia Jakub, a ponieważ w archiwaliach figuruje wielu muzyków tak właśnie nazywanych, niemożliwe jest jednoznaczne przyporządkowanie któremuś z nich zachowanych utworów. Być może zresztą, że chodzi o utwory kilku Jacotinów. Najwięcej prawdopodobieństwa wykazuje supozycja, że twórcą kompozycji jest Jacotin Le Bel (w zapiskach też Level), śpiewak kapeli papieskiej w Rzymie oraz kościoła S. Luigi dei Francesi w tym mieście w latach 1516–21, chyba identyczny z Jacotinem Le Bel, śpiewakiem i kanonikiem kaplicy królewskiej w Paryżu w latach 1532–55. Związek Jacotina z kościołem potwierdzałyby liczne utwory religijne w twórczości zachowanej pod tym imieniem, zaś na francuską narodowość wskazuje z jednej strony francuska forma imienia śpiewaka w Rzymie i jego praca przy francuskim kościele św. Ludwika, z drugiej zaś (oprócz pobytu w Paryżu) obecność w tej twórczości chansons (zarówno religijna muzyka Jacotina, jak i chansons wydawane były głównie w Paryżu i w Wenecji, choć później także w Niemczech i Niderlandach). Istotny jest też fakt, że opublikowany w Wenecji w 1519 motet Jacotina poświęcony jest królowi Francji, Ludwikowi XII (zmarłemu w 1515). W tej sytuacji nie mają większych podstaw próby identyfikowania Jacotina jako Jacheta de Mantua, Jacheta Berchema, Jachesa de Wert czy ewentualnie J. Arcadelta. Podobnie niewłaściwe wydaje się utożsamianie go z Jacobem Godebrye, zwanym Jacotyn, śpiewakiem przy katedrze w Antwerpii, działającym tu od 1479 do końca życia, tym bardziej że ten ostatni zmarł 24 III 1529, natomiast styl chansons zachowanych pod imieniem Jacotina wskazuje na późniejszy czas ich powstania.

Utwory świeckie Jacotina są typowymi przykładami tzw. chanson paryskiej. Te proste pieśni z frywolnym tekstem, bazujące niekiedy na popularnych piosenkach 1-głosowych, utrzymane są często w fakturze akordowej, ale kompozytor stosuje też proste imitacje. Jest więc Jacotin jednym z bardzo licznych dostawców tego obficie zachowanego repertuaru. W motetach i wieloodcinkowych magnifikatach Jacotina tradycyjna polifonia odgrywa większą rolę, przy czym w poszczególnych wersetach magnifikatów kompozytor często pomija jeden lub dwa głosy, zestawiając ze sobą długie duety w różnych kombinacjach głosów.

Literatura: F.X. Haberl Die römische„Schola Cantorum” und die päpstlichen Kapellsänger his zur Mitte des 16. Jahrhunderts, „Vierteljahrsschrift für Musikwissenschaft” III, 1887; E. Motta Musici alla corte degli Sforza, „Archivio Storico Lombardo” XIV, 1887; M. Brenet Deux comptes de la chapelle-musique des rois de France, „Sammelbände der Internationalen Musikgesellschaft” VI, 1904/05; L. de Burbure La musique à Anvers aux XIVe, XVe et XVIe siècles, „Annales de l’Académie Royale d’Archéologie de Belgique” LVIII, 1906; H.W. Frey Die Regesten zur päpstlichen Kapelle unter Leo X und zu seiner Privatkapelle, „Die Musikforschung” VIII, 1955; H.W. Frey Die Kapellmeister an der französischen Nationalkirche S. Luigi dei Francesi in Rom im 16. Jahrhundert, „Archiv für Musikwissenschaft” XXII, 1965; E.E. Lowinsky The Medici Codex of 1518, «Monuments of Renaissance Music» III–V, 1968; L.F. Bernstein „La courone et fleur des chansons a troys”. A Mirror of the French Chanson in Italy in the Years between O. Petrucci and A. Gardano, „Journal of the American Musicological Society” XXVI, 1973.