Izydor z Sewilli

Izydor z Sewilli, Isidorus Hispalensis, *ok. 560 Cartagena (?), †4 IV 636 Sewilla, hiszpański teolog i ojciec kościoła, święty. Urodził się prawdopodobnie w Cartagenie jako syn Seweriana i Teodory; rodzina jego przeniosła się wkrótce do Sewilli. Odebrał staranne wykształcenie pod opieką starszego brata, ówczesnego biskupa Sewilli. Był dobrym znawcą łaciny i greki, znał także hebrajski. Ok. 600 został arcybiskupem Sewilli, gdzie otworzył szkołę dla kleryków oraz zgromadził bogatą bibliotekę. Jako arcybiskup przewodniczył IV soborowi w Toledo, zmierzającemu do osiągnięcia doktrynalnej i liturgicznej jedności Hiszpanii i Południowej Francji. Do jego najważniejszych pism należą: De ordine creaturarum, De natura rerum ad Sisebutum regem liber unus, a przede wszystkim Etymologie (Originum sive etymologiarum libri viginti) – dzieło o charakterze encyklopedycznym, które w 20 księgach przekazuje całokształt ówcześnie dostępnej wiedzy. Księga 3 Etymologii poświęcona jest dyscyplinom kwadrywialnym – arytmetyce, geometrii, astronomii i muzyce. Fragment o muzyce (Sententiae de musica) w dziewięciu rozdziałach przedstawia definicję i etymologię muzyki, „wynalazców” muzyki, koncepcję świata stworzonego na wzór harmonii dźwięków, wpływ muzyki na człowieka, klasyfikację muzyki, definicje podstawowych terminów muzycznych (vox, harmonica, symphonia, diaphonia, euphonia, diastema, diesis, tonus, cantus, arsis, thesis), krótki opis niektórych instrumentów dętych (tuba, tibia, calamus, fistula, sambuca) i uderzanych (tympanum, cythara psalterium, lyra, barbita, sistrum, tintinabulum) oraz proporcje liczbowe podstawowych interwałów (diatessaron, diapente, diapason, diapason cum diapente, bisdiapason, tonus, semitonium). Wywody Izydora z Sewilli, pozostające pod wpływem poglądów m.in. św. Augustyna i Kasjodora, wywarły duży wpływ na późniejsze piśmiennietwo muzyczne. Jego definicja muzyki (musica est peritia modulationis sono cantuque consistera), sformułowania dotyczące etymologii terminu musica i „wynalazców” muzyki, jak również podział muzyki na harmonica (muzyka wokalna), organica (muzyka instrumentów dętych) i rhythmica (muzyka instrumentów uderzanych), stanowiły podstawę traktatów muzycznych do XVI w. włącznie.

Literatura: G. Pietzsch Die Klassifikation der Musik von Boethius bis Ugolino von Orvieto, Halle 1929; W. Gurlitt Zur Bedeutungsgeschichte von musicus und cantor bei Isidor von Sevilla, «Abhandlungen der Mainzer Akademie der Wissenschaften und der Literatur, geistes-und sozialwissenschaftliche Klasse» nr 7, 1950; H. Hüschen Der Einfluss Isidor von Sevilla auf der Musikanschauung des Mittelalters, w księdze pamiątkowej H. Anglésa, t. 1, Barcelona 1958; J. Fontaine Isidore de Séville et la culture classique de l’Espagne wisigothique, 2 t., Paryż 1959; Isidoriana. Colección de estudios sobre Isidoro de Sevilla, wyd. M.C. Diaz y Diaz, Léon 1961; G. Wille Musica romana, Amsterdam 1967; H. Avenary Musikalische analecta aus Isidors Etymologiae. Campana, tubae ductiles, puncti, „Die Musikforschung” XXI, 1968; J. Legowicz Historia filozofii średniowiecznej Europy zachodniej, Warszawa 1980.