Logotypy UE

Hurlebusch, Conrad Friedrich

Biogram i literatura

Hurlebusch [h’urlebusz] Conrad Friedrich, *ok. 1696 Brunszwik, †17 XII 1765 Amsterdam, niemiecki kompozytor, klawesynista i teoretyk. Muzyki uczył się u swego ojca Heinricha Lorentza Hurlebuscha, klawesynisty i organisty w Brunszwiku; poznał wówczas kompozycje D. Buxtehudego, J.A. Reinckena i klawesynistów francuskich. W 1715 wyjechał do Hamburga, a następnie do Wiednia, gdzie spędził ok. dwóch lat jako członek zespołu na dworze cesarskim. W latach 1718–21 przebywał we Włoszech jako klawesynista wirtuoz. W latach 1721–23 spędził w Brunszwiku, nie przyjął tam jednak proponowanego mu stanowiska w kapeli książęcej. W latach 1723–25 był kapelmistrzem na dworze króla Fryderyka I w Sztokholmie, po czym przez Hamburg, Hanower, Kassel, Eisenach i Gotę powrócił do Brunszwiku. Podczas kilkutygodniowego pobytu w Hamburgu nawiązał bliską znajomość z Telemannem i Matthesonem. W 1726 przebywał w Bayreuth, gdzie prawdopodobnie dla tamtejszego dworu skomponował opery: Guderich, Dorinda i Etearchus. W 1727, licząc, na większe możliwości koncertowe, udał się do Hamburga, dał tam jednak tylko dwa koncerty. W 1736 zaatakowany oszczerczym pamfletem opuścił Hamburg. Jego losy w ciągu następnych siedmiu lat nie są znane. W 1743 objął stanowisko organisty w Oude Kerk w Amsterdamie, które piastował do końca życia. W 1746 otrzymał przywilej druku swoich utworów w Niderlandach. Ostatnie lata spędził w osamotnieniu cierpiąc na chiragrę, uniemożliwiającą mu wykonywanie obowiązków organisty.

Ocena Hurlebuscha jako kompozytora i klawesynisty jest – z uwagi na zaginięcie większości jego utworów (w tym niemal wszystkich kompozycji organowych) oraz ze względu na rozbieżne opinie o Hurlebuschu wśród współczesnych – bardzo trudna. Wydaje się, że dzięki licznym podróżom Hurlebusch był świetnie zaznajomiony ze współczesnymi prądami w muzyce; jego utwory w znacznej części są homorytmiczne. Twórczość Hurlebuscha jest nierówna pod względem technicznym i artystycznym, dotyczy to m.in. tych kompozycji klawesynowych, które adresowane były zapewne do amatorów. Sonaty Hurlebuscha mają formę pośrednią między sonatą i suitą. Ody i kantaty o prostej melodyce i harmonice, charakteryzują się dobrą deklamacją, trafnym odzwierciedleniem zawartości tekstu.

Literatura: J. Mattheson Grundlage einer Ehrenpforte, Hamburg 1740, wyd. M. Schneider, Berlin 1910, wyd. faks. Kassel 1969; J.W. Lustig Hurlebusch, w Kritische Briefe über die Tonkunst, t. 1, wyd. F.W. Marpurg, Berlin 1759–63; O.E. Lindner Geschichte des deutschen Liedes im 18. Jahrhundert, Lipsk 1871 (zawiera 4 ody Hurlebuscha); M. Friedlaender Das deutsche Lied im 18. Jahrhundert, Stuttgart i Berlin 1902, przedr. 1970 (zawiera 4 ody Hurlebuscha); M. Seiffert K.E Hurlebusch (ca 1695–1765). Biographische Skizze, „Tijdschrift van de Vereniging voor Nederlandse Muzieksechiedenis” VII, 1904; G.F. Schmidt Neue Beiträge zur Geschichte der Musik und des Theaters am herzoglichen Hofe zu Braunschweig-Wolfenbüttel, Monachium 1929.

Kompozycje, praca i edycje

Kompozycje:

Instrumentalne:

Opera scelte per il clavicembalo…, op. 1, Amsterdam ok. 1733

Compositioni musicali per il cembalo, divise in due parti, Hamburg ok. 1735

VI Sonate di cembalo, op. 5 i op. 6, Amsterdam ok. 1746

Koncert a-moll na klawesyn i orkiestrę smyczkową, rkp.

1 lub 2 koncerty B-dur na skrzypce i orkiestrę, rkp.

Concerto grosso a-moll, rkp.

Sonata a-moll na skrzypce, rkp.

Sonata D-dur na klawesyn, rkp.

Wokalne i wokalno-instrumentalne:

Roy de Suède, kantata, wyk. Sztokholm 1725, rkp.

Festeaggiamento musicale per il di natale di sua Real Maestà Ulrica Eleonora, kantata, wyk. Sztokholm 1725, rkp.

Due cantate na głos i b.c., op. 3, Amsterdam ok. 1735

72 ody w: J.F. Gräfe Sammlung verschiedener und auserlesener Oden, 4 cz. Halle, cz. 1 1737, 3. wyd. 1743, cz. 2 1739, 3. wyd. 1752, cz. 3 1741, cz. 4 1743

De 150 psalmen Davids, met der zelver lofgezangen, gemaakt voor het clavier en orgel…, Amsterdam 1746, 2. wyd. 1761, 3. wyd. 1766

VI Arie dell’opere intitolate „Flavio Cuniberto” e „L’Innocenza difesa”…, t. 1, op. 3, t. 2, op. 4, Amsterdam ok. 1746

Tu parti amato Tirsi, kantata, rkp.

Fête musicale á l’anniversaire de l’arrivée dans le royaume de Sa Majesté Frédéric I, kantata, rkp.

inne kantaty zaginione

Sceniczne:

L’Innocenza difesa, opera, libretto F. Silvani, wyst. Brunszwik 1722(?), zag.

Arminio, opera, wyst. Sztokholm(?) między 1722 a 1725, zag.

Gunderich, opera, wyst. Bayreuth(?) 1726, zag.

Dorinda, opera, wyst. Bayreuth(?) 1726, zag.

Etearchus, opera, wyst. Bayreuth(?) 1726, zag.

Flavio Cuniberto, opera, libretto M. Noris, wyst. Brunszwik 1727(?), zag.

 

Praca:

Vaststelling en leere dat de oneindige veranderde musicq uit drie grondbeginselen of principia afkomstig is, 1718–26, zach. w rkp.

 

Edycje:

Composizioni musicali per ii cembalo, wyd. M. Seifert, «Uitgaven der Vereniging voor Nederlandse muziekgeschiedenis» XXXII, 1912

Concerto grosso a-moll, wyd. A. Schering, «Denkmäler Deutscher Tonkunst» XXIX–XXX, 1905

Keyboard Sonatas, wyd. A. Jambor, 2 t., Filadelfia 1966, 1967