Haslinger, Tobias

Haslinger [has-] Tobias, *1 III 1787 Zell, †18 VI 1842 Wiedeń, austriacki wydawca muzyczny i muzyk. Był członkiem chóru katedralnego w Linzu, jednocześnie pracował w sklepie muzycznym; następnie kierował działem muzycznym w składzie książek i dzieł sztuki F. Euricha. W 1810 pojawił się w Wiedniu jako pracownik w księgarni K. Gräffer. W latach 1812–14 opublikował swoje młodzieńcze kompozycje, m.in. 2 msze i Musikalischer Jugendfreund. W 1814 został zatrudniony w Chemische Druckerey S.A. Steinera, w 1815 stał się współwłaścicielem firmy (S.A. Steiner & Co.). W latach 1822–23 spółka Steiner-Haslinger przejęła prawa wydawnicze Kaiserlich-königlicher Hoftheater-Musikverlag, a następnie J. Riedla. W 1826 Tobias Haslinger został jedynym właścicielem zakładu. W 1830 otrzymał tytuł cesarsko-królewskiego nadwornego wydawcy sztuki i muzyki, później został mu nadany tytuł honorowego obywatela m. Wiednia oraz honorowego członka Kungliga Musikaliska Akademien w Sztokholmie, w 1832 nabył wydawnictwo Tranquillo Mollo, a w 1835 przeniósł produkcję do nieruchomości po nim w Trattnerhof. Już w okresie współpracy ze Steinerem wykazał niezwykłą przedsiębiorczość i talent organizacyjny. Dążył do unowocześnienia procesu wydawniczego, który ulepszany od 1819 najwyższy poziom osiągnął w 1826; dzięki swej produkcji wydawnictwo zyskało wówczas światową renomę. Steiner, prawdopodobnie z inicjatywy Haslingera, zrezygnował w 1823 z koncesji na druk litograficzny i tę część swojej produkcji przekazał Litographische Institut. Zakład wydawniczy Tobiasa Haslingera zatrudniał nie więcej niż 50 pracowników, miał własną sztycharnię nut oraz warsztat druku miedziorytowego z 14 prasami. Rejestr produkcji wydawniczej firmy z wyszczególnieniem numerów płyt był publikowany od początku działalności w prasie („Wiener Zeitung” 11V 1805, 8 VIII 1812), w katalogu z 1812 oraz w suplementach i na ostatniej stronie druków muzycznych. W latach 1817–24 firma wydawała także własne czasopismo „Allgemaine musikalische Zeitung mit besonderen Rücksicht aus den österreichischen Kaiserstaat”. W wykazie druków firmy znajdują się m.in. utwory Mozarta, Beethovena (liczne pierwodruki oraz rozpoczęte w 1828 wydanie dzieł, kontynuowane przez 17 lat do 73 tomu), Schuberta (pierwodruki opusów 77–83, 89–91), Schumanna, a także kompozytorów polskich: M.K. Ogińskiego, J. Elsnera, F. Chopina (kilka pierwodruków), F. Mireckiego, K. Lipińskiego. Dla utrzymania równowagi finansowej wydawane były liczne serie zawierające utwory popularne, np. «Musikalische Blumengalerie», «Flore theatrale», «Sammlung der Galoppen» oraz muzyka taneczna, której przedstawicieli Tobias Haslinger bardzo popierał. Wydrukował prawie wszystkie utwory J. Straussa ojca w wielu różnych aranżacjach, jak również dzieła zebrane w dwóch seriach oraz utwory J. Lannera od op. 170. Na zamówienie Haslingera powstała ekskluzywna, obejmująca 62 tomów, kolekcja dzieł Beethovena wykonana w latach 1815–23 przez kopistę Mathiasa Schwarza na angielskim welinowym papierze; odkupiona później przez arcyksięcia Rudolfa, po jego śmierci wraz z całą biblioteką przekazana została Gesellschaft der Musikfreunde. Haslinger pozostawał w przyjaznych stosunkach z najznakomitszymi wiedeńskimi muzykami, o czym świadczy np. żartobliwa korespondencja z Beethovenem z lat 1815–26. Po śmierci Tobiasa Haslingera przez 6 lat firmę p.n. Tobias Haslinger Witwe & Sohn prowadziła jego żona Caroline (†1848).

Literatura: M. Unger Ludvig van Beethoven und seine Verleger, Berlin 1921; A. Weinmann Wiener Musikverleger und Musikalienhändler von Mozarts Zeit bis gegen 1860, Wiedeń 1956; F. Zagiba Chopin und Tobias Haslinger, Chopin-Jahrbuchb 1956.