Guerrero, Francisco

Guerrero [gerrˊero] Francisco, *4 X (?) 1528 Sewilla, †8 XI 1599 Sewilla, hiszpański kompozytor. Był przez pewien czas uczniem swego brata, Pedra Guerrero (*ok. 1520 Sewilla, autor sześciu zachowanych w rękopisach motetów oraz madrygału i dziewięciu sonetów drukowanych w postaci intawolacji vihuelowych), a potem C. Moralesa. Od 3 IV 1542 śpiewał w chłopięcym chórze katedralnym w Sewilli, w latach 1546–49 był kapelmistrzem przy katedrze w Jaén, następnie powrócił do kapeli katedralnej w Sewilli, z którą związany był już do końca życia, początkowo jako śpiewak, od 1551 jako kapelmistrz dzielący tę funkcję ze swym poprzednikiem, a po śmierci tegoż (1574) jako główny kapelmistrz i kompozytor. Dwukrotnie (1551 i 1554) wybierany był na kapelmistrza przy katedrze w Maladze; za drugim razem funkcję tę nawet przyjął, ale nigdy jej nie sprawował. Podróżował po Europie (w Rzymie zetknął się z Palestriną, w Wenecji z Zarlinem) i odbył do Jerozolimy pielgrzymkę, którą opisał w druku El viage de Hierusalén (Walencja 1590), zawierającym też krótką autobiografię kompozytora.

Zachowana twórczość Guerrera obejmuje 18 mszy, ok. 150 motetów i innych utworów religijnych do tekstów łacińskich, a także prawie 100 pieśni religijnych i świeckich (w rzeczywistości liczba ich jest mniejsza, gdyż niektóre powtarzają się z różnym tekstem). Pozostaje ona w kręgu stylistycznym dzieł Palestriny, a także Moralesa, od tych ostatnich różni się jednak większym liryzmem. Więcej efektów dramatycznych podkreślanych m.in. dysonansowymi współbrzmieniami oraz wprowadzaniem ukośnych brzmień czy skoków o interwały zmniejszone obserwować można w pasjach Guerrera. Większość jego mszy należy do typu missa parodia. Canciones pisał Guerrero do tekstów najwybitniejszych poetów andaluzyjskich z połowy XVI w., m.in. Lopego de Vega. Guerrero zyskał wielkie uznanie nie tylko współczesnych, ale i następnych pokoleń; jego dzieła kopiowano jeszcze w XVIII w. Szczególnie długotrwałą popularnością cieszył się w Ameryce, gdzie w Gwatemali, Kolumbii, Meksyku i Peru zachowało się wiele jego kompozycji.

Literatura: R. Mitjana y Gordon Francisco Guerrero (1528–1599). Estudio critico-biográfico, Madryt 1922; H. Angles Cristóbal de Morales y Francisco Guerrero, „Anuario Musical” IX, 1954; G. Reese Music in the Renaissance, Nowy Jork 1954, zrewid. 2. wyd. 1959; A. Llordén Notas históricas de los maestros de capilla y organistas de la Catedral de Málaga (1498–1583), „Anuario Musical” XVI, 1961; R. Stevenson Spanish Cathedral Music in the Golden Age, Berkeley 1961; A. Llordén Notas históricas de los maestros de capilla y organistas de la Catedral de Málaga (1583–1641), „Anuario Musical” XIX, 1964; R. Stevenson Renaissance and Baroque Musical Sources in the Americas, Waszyngton 1970; L.F. Merino The Masses of Francisco Guerrero (1528–1599), dysertacja, University of California, 1972; H.E. Gundmundson Parody and Symbolism in Three Battle Masses of the Sixteenth Century, dysertacja, University of Michigan, 1976; D. Crawford Two Choirbooks of Renaissance Polyphony at the Monasterio de Nuesta Señora of Guadalupe, „Fontes Artis Musicae” XXIV, 1977; R.J. Snow Musica de Francisco Guerrero en Guatemala, „Nassarre” III, 1987; P.R. Laird The Coming of the Sacred Villancico: a Musical Consideration, „Revista de Musicología” XV, 1992; R.J. Snow Liturgical Reform and Musical Revisions: Reworkings of the Vespers Hymns by Guerrero, Navarro and Duran de la Cueva, w: Livro de homenagem a Macario Santiago Kastner, red. M.F. Cidrais Rodrigues, M. Morais i R.V. Nery, Lizbona 1992; R.M. Stevenson Francisco Guerrero (1528–1599): Seville’s Sixteenth-Century Cynosure, „Inter-American Music Review” XIII, 1992; O. Rees Guerrero’s L’homme armé Masses and their Models, „Early Music History” XII, 1993; J.M. Llorens Cistero El MM.40 de la Biblioteca Municipal de Oporto fuente unica de la misa “L’homme armé” de Francisco Guerrero, Misa pequena de Cristóbal Morales y de otras novedades, „Anuario Musical” XLIX, 1994; K.H. Müller-Lancé Anmerkungen zu den Gloriakompositionen des 16. Jahrhunderts: Francisco Guerrero, Missa “Puer natus est”, „Anuario Musical” XLIX, 1994; C. Messa Poullet Una carta de Francisco Guerrero en la Archivo Catedralicio malagueño, „Cuadernos de arte de la Universidad de Granada” XXVI, 1995; G.G. Wagstaff Music for the Dead: Polyphonic Settings of the Officium and Missa pro defunctis by Spanish and Other Composers before 1630, dysertacja, University of Texas, 1995; S. Russomanno Sonido y fractals en la musica de Francisco Guerrero, „De Notas Preliminaries” I, 1997; J.M. Llorens Cistero Francisco Guerrero en sus Opera omnia, „Anuario Musical” LIV, 1999; S. Russomanno Materia unica: Suono e presenza nella musica di Francisco Guerrero, „Sonus” XI, 1999; O. Trachier Francisco Guerrero héritier de la tradition franco-flamande: onze pièces basées sur un ostinato, „Anuario Musical” LIV, 1999; S. de Andrés Baylón La simbiosis músico-textual en las "Canciones y Villanescas Espirituales" de Francisco Guerrero, „Revista de Musicología” XXV, 2002; M. Noone Cristóbal de Morales in Toledo, 1545-6: ToleBC 25 and ‘new’ works by Morales, Guerrero, Lobo, Tejeda and Ambiela, „Early Music” XXX, 2002; O. Reese Recalling Cristóbal de Morales to Mind”: Emulation in Guerrero’s Sacrae cantiones of 1555, w: Ecomium musicae: Essays in Memory of Robert J. Snow, red. D. Crawford, Hillsdale 2002; R.C. King The Canciones y Villanescas Espirituales of Francisco Guerrero and the Tradition of Sacred Song in Renaissance Spain, dysertacja, University of Toronto, 2004; J. Marín López “Por ser como es tan excelente música”: la circulacion de los impresos de Francisco Guerrero en Mexico, w: Concierto barroco: Estudios sobre música, dramaturgia e historia cultural, red. J.J. Carreras, Rioja 2004; E. Ros-Fábregas Libros de polifonía en la Catedral de Pamplona, „Príncipe de Viana” LXVII, 2006; M. Restrepo Propagando la Contrarreforma: los madrigales de Francisco Guerrero en "Canciones villanescas espirituales" (Venecia, 1589), „Revista de Musicología” XXXVII, 2014; O. Rees Reworking in the motets of Francisco Guerrero, „Revista de Musicología” XL, 2017; M. Restrepo A composer travels to the holy land: Francisco Guerrero’s El viage de Hierusalem (Valencia, 1590), „Studies in Travel Writing” XXII, 2018; A. Bustos Sobre el Viaje de Jerusalén de Francisco Guerrero (1588): algunos aspectos biográficos, bibliográficos y literarios, „Hipogrifo” IX, 2021.