Giacosa [dżak'o:za] Giuseppe, *21 X 1847 Collaretto Parella (k. Turynu), †2 IX 1906 Collaretto Parella, włoski pisarz, dramaturg i librecista. Po studiach prawniczych w Turynie i krótkiej praktyce prawniczej poświęcił się pisarstwu. W 1877 uczył w Accademia di Belle Arti w Turynie. W latach 1888–89 prowadził Accademia dei filodrammatici w Mediolanie; w latach 1888–92 uczył literatury i recytacji w tamtejszym konserwatorium. Współpracował w wieloma czasopismami; redagował „L’Illustrazione italiana”, „La Gazzetta piemontese”, „Il Corriere della sera”, „La Gazzetta letteraria”, „La Lettura”.
Giacosa był cenionym literatem kształtującym gusty współczesnych odbiorców sztuki oraz popularnym dramaturgiem, którego twórczość ewoluowała od romantycznego dramatu historycznego (La dame de Challant) i sentymentalnej legendy teatralnej (Una partita a scacchi) poprzez komedię mieszczańską, nawiązującą do tradycji teatru charakterów C. Goldoniego (Il marito amante della moglie), do weryzmu – tematyki współczesnej psychologii i społeczeństwa (Tristi amori). Przed 1900 rozpoczęła się współpraca Giacosy z L. Illicą, która zaowocowała librettami do werystycznych oper G. Pucciniego: Cyganerii (wg. H. Murgera, 1896), Toski (wg V. Sardou, 1900) i Madama Butterfly (wg D. Belasca, 1904). Dzieło Una partita a scacchi Giacosy posłużyło za kanwę do oper P. Abby Cornaglii (1892), G. Copella (1911) oraz B. Montiego (1920).
Literatura: G. Toscani Giacosa, Florencja 1924; L. Garaio Armo Il teatro di G. Giacosa, Palermo 1925; M. Rumor G. Giacosa, w: Pubblicazione della facoltà di lettere e filosofía, t. 17, Padwa 1940; P. Nardi Vita e tempo di G. Gicaosa, Mediolan 1949; Carteggi pucciniani, wyd. E. di Gara i M. di Morini, Mediolan 1958; B. L. Serafini Giacosa librettista pucciniano, Piza 1969; A. Barsotti G. Giacosa, Florencja 1973.
