Ghislanzoni [gizlanc'o:ni] Antonio, *25 XI 1824 Barco (k. Lecco), †16 VII 1893 Caprino Bergamasco, włoski pisarz, poeta i librecista. Usunięty z seminarium duchownego, początkowo studiował medycynę w Pawii, a następnie śpiew. W latach 1846–55 występował jako baryton we Francji i Włoszech. W latach 60. rozpoczął pracę dziennikarską i wydawniczą; wydawał m.in. „L’Italia musicale”, „Rivista minima di scienze, lettere ed arti”, „Giornale-Capriccio”, współredagował „Gazzetta musicale di Milano”. W 1880 osiadł w Caprino Bergamasco i wycofał się z publicznej działalności. Tworzył powieści o tematyce związanej głównie z środowiskiem teatralnym (Gli artisti da teatro), zaliczane do kierunku werystycznego. Z lat 1881–83 pochodzi 5 pieśni G. Pucciniego, skomponowanych do tekstów Ghislazoniego: Melancolia, Allor ch’io sarò morto, Spirto gentil, Noi leggeramo, Storiella d’amore. Ghislanzoni napisał ok. 85 librett operowych, m.in. dla A. Catalaniego – Edmea (1886), E. Petrelli – I promessi sposi (1869), Giovanna di Napoli (1869), A. Cagnoniego – Un capriccio di donna (1870), Papà Martin (1871), C. Gomesa – Fosca (1873), Salvator Rosa (1874), A. Ponchiellego — Il parlatore eterno (1873), I Lituani (wg Konrada Wallenroda Mickiewicza, 1874), P. Platanii – i (1891). Największą sławę przyniosła mu współpraca z G. Verdim, dla którego opracował 2. wersję libretta F. M. Piavego do opery La for za del destino (1869) oraz stworzył libretto Aidy (1870).
Literatura: S. Farina A. Ghislanzoni, „Gazzetta musicale di Milano” 1900; T. Mantovani Librettisti verdiani. A. Ghislanzoni, „Musica d’oggi” XI, 1926; M. Morini A. Ghislanzoni tra música e poesia, „La Scala” VII, 1955; M. Morini A. Ghislanzoni, librettista di Verdi, „Musica d’oggi”, nowa seria IV, 1961; K. Schlegel Bekenntnis zum Ungewöhnlichen. Verdis Mitarbeit am Aida-Libretto, „Jahrbuch der Komischen Oper”, Berlin IX, 1969; P. Gossett Verdi, Ghislanzoni and „Aida”. The Uses of Convention, „Critical Inquiry” I, 1974.
