Gaultier, Denis

Gaultier [gotj´ɛ], Gautier Denis, zwany też Jeune Gaultier, Gaultier Le Jeune, Gaultier de Paris, *1603 lub XII 1602, †l (?) 1672 Paryż, francuski lutnista i kompozytor, stopień pokrewieństwa z Ennemondem, nazywanym niekiedy w źródłach jego „kuzynem” nie jest ustalony. Przypuszcza się, że był uczniem Ennemonda Gaultiera i Ch. Racqueta. Działał w Paryżu, gdzie ożenił się w 1635 r. i miał syna, lecz – jak się wydaje – nie był związany ściślej ani z dworem królewskim, ani jakimś innym.

Gaultier już przez współczesnych był mylony z Ennemondem Gaultierem, co utrudnia zarówno orientację w biografii jak ustalenie wykazu twórczości obydwu kompozytorów. Twórczość ich jest do siebie bardzo zbliżona, tak że i do dziel D. Gaultiera odnosi się charakterystyka utworów Ennemonda Gaultiera. Pewną jednak różnicę stanowi fakt, że D. Gaultier sam przygotował do druku zbiory utworów (drugi wykończył po jego śmierci uczeń, Montarcis) i przynajmniej współuczestniczył w zestawianiu rękopisu La rhétorique des Dieux. We wszystkich zbiorach tańce, czasem poprzedzone niemenzurowanym preludium, ułożone są według tonacji. Obrazuje to wczesny etap kształtowania suity, w którym zestaw tańców nie był jeszcze pomyślany całościowo i mogły one być przestawiane lub w ogóle pomijane. Mimo że twórczość D. Gaultiera (podobnie jak i Ennemonda) utrzymana jest wyraźnie w systemie dur-moll, w La rhétorique wyróżniono 12 części nazwanych wg modus, począwszy od doryckiego do hypojońskiego. Jest to jednak tylko chęć popisania się znajomością tych nazw w ramach mody na antyk, gdyż np. wszystkie utwory w części hypodoryckiej są w tonacji A-dur, a we frygijskiej – w fis-moll („część lidyjska” zbioru nie zawiera ani jednego utworu).

Literatura: O. Fleischer Denis Gaultier, „Vierteljahrsschrift für Musikwissenschaft” II, 1886; E. W. Häfner Die Lautenstücke des Denis Gaultier, Endingen, 1939; D. J. Buch The Coordination of Text, Illustration, and Music in a Seventeenth-century Lute Manuscript: La rhétorique des dieux, „Imago musicae” VI, 1989; D.J. Buch On Dating the Lute Music in La rhétorique des dieux: New Evidence from Watermarks, „Journal of the Lute Society of America” XXV, 1992.