Euklides

Euklides, Eukleídes, ok. IV/III w. p.n.e., grecki matematyk. Działał w Aleksandrii. Autor dzieła Stoicheía geometrías (‘elementy geometrii’), które było obowiązującym podręcznikiem geometrii do czasów Kartezjusza. Tradycyjnie przypisywany mu traktat muzyczny Katatomé kanónos (‘podział monochordu’) mieści się w ramach nauki pitagorejskiej. Euklides ujął interwały muzyczne w stosunki liczbowe. Proporcję liczbową przyjął za kryterium rozróżnienia konsonansów i dysonansów. Katatomé kanónos jest najstarszym źródłem danych o monochordzie i greckim systemie dźwiękowym. Zawiera też istotne informacje z zakresu akustyki oparte na obserwacji wibracji struny. Zastosowany przez Euklidesa podział monochordu stał się wzorem dla Nikomachosa, Teona ze Smyrny, Arystydesa Kwintyliana i Ptolemeusza. Przypisywany Euklidesowi traktat Eisagogé harmoniké (‘wstęp do harmoniki’) został napisany prawdopodobnie przez Kleonidesa.

Literatura: L. S. Wantzloeben Das Monochord..., Halle 1911; Árpád Szabó The beginnings of Greek Mathematics, Budapest 1978; A.C. Bowen Euclid’s Sectio canonis and the History of Pythagoreanism, „Science and Philosophy in Classical Greece” (New York, 1991); A.M. Laskowska Euklidesowy traktat Podział  kanonu i pitagorejska harmonika, „Argument. Biannual Philosophical Journal” 11, 2/2021, tamże tłum. polskie.