Duranowski, August Fryderyk

Duranowski, Durand, August Fryderyk, *ok. 1770 Warszawa, †1834 Strasburg, polski skrzypek i kompozytor. Syn Polki i francuskiego emigranta Duranda, według A. Chybińskiego — „kapelmistrza książąt Ogińskich w Słonimiu”, zdaniem F.-J. Fetisa i innych — muzyka dworskiego w służbie ostatniego króla Polski. Duranowski występuje w źródłach pod obydwoma nazwiskami, niekiedy z przestawioną kolejnością imion; nazwiska Duranowski używał już jego ojciec.

Naukę gry skrzypcowej A.F. Duranowski rozpoczął u ojca, kontynuował ją od 1787 w Paryżu u G.B. Viottiego. W 1790 był koncertmistrzem opery w Brukseli, w latach 1794–95 występował we Włoszech i w Niemczech. Z nieznanych powodów przerwał działalność wirtuozowską i ok. 1796 wstąpił do armii francuskiej; brał udział w kampanii włoskiej Napoleona jako adiutant generała Menou. W niewyjaśnionych okolicznościach został uwięziony w Mediolanie. Po uwolnieniu kontynuował podróże koncertowe, grając m.in. kilkakrotnie na dworze Napoleona I. W połowie 1809 przybył do Warszawy i pozostał tu przez pewien czas. W 1810 dał kilka antraktowych koncertów w Teatrze Narodowym (16 II, 9 III, 2 i 9 IV, 9 V ?, 19 VI), wykonując z wielkim powodzeniem utwory własne oraz Rodego i Viottiego, fantazje na tematy pieśni narodowych i na tematy z oper. W latach 1810–14 koncertował w Rosji (?), Lipsku, Dreźnie, Kassel, Frankfurcie n. Menem, Moguncji, Darmstadcie i Pradze. Ok. 1812 był pierwszym skrzypkiem orkiestry książęcej w Kassel i Aschaffenburgu. Od 1814 do 1834 mieszkał w Strasburgu, pełniąc funkcję koncertmistrza w orkiestrze teatralnej. W tym okresie wyjeżdżał na krótko do Niemiec i Francji.

Duranowski był jednym z najsławniejszych skrzypków swoich czasów, odnoszącym niebywałe sukcesy. Grę jego cechowały: duży ton, błyskotliwa technika, zwłaszcza w pasażach, trylach, smyczkowaniu, oraz temperament wykonawczy. O technicznej sprawności Duranowskiego entuzjastycznie wyrażał się N. Paganini, który twierdził, że właśnie polskiemu skrzypkowi zawdzięczał gruntowne poznanie wirtuozowskich możliwości skrzypiec, np. efektu prowadzenia melodii przy równoczesnym stosowaniu pizzicata na niższych strunach. Także K. Lipiński zaliczał Duranowskiego do najlepszych skrzypków.

Duranowski skomponował ok. 30 wirtuozowskich utworów na skrzypce. Nie zyskały one trwałego uznania, jednak za życia autora i tuż po jego śmierci cieszyły się popularnością; w Polsce wykonywał je S. Serwaczyński. O popularności Duranowskiego świadczą wzmianki w prasie, liczne opracowania i publikacje jego kompozycji (zwłaszcza duetów z op. 1, 2, 3 z wariacjami na tematy słynnych oper). Utwory Duranowskiego zaginęły, wykaz jego kompozycji sporządzony został na podstawie literatury przedmiotu oraz wzmianek i recenzji w prasie („Allgemeine Musikalische Zeitung” 1812 nr 10, nr 37; 1813 nr 19, nr 34; „Gazeta Warszawska” 1809 nr 59, 1810 nr 26, nr 48; „Gazeta Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego” 1809 nr 635, 1810 nr 30). Zdekompletowany rękopis głosów potpourris op. l0 i 11 przechowuje Biblioteka Jagiellońska w Krakowie.