Bujarski, Zbigniew

Bujarski Zbigniew, *22 VIII 1933 Muszyna, †13 IV 2018 Kraków, polski kompozytor. W latach 1955–58 studiował dyrygenturę, a w 1956–60 kompozycję pod kierunkiem S. Wiechowicza w PWSM w Krakowie. Od 1961 do 1967 pracował w Filharmonii w Rzeszowie jako prelegent muzyczny i kierownik literacki. W 1964 otrzymał II nagrodę za Kinoth na Konkursie im. G. Fitelberga w Katowicach, w 1967 wyróżnienie na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu za Contraria. Od 1972 był wykładowcą w PWSM w Krakowie. Od 1980 prowadził klasę kompozycji w Akademii Muzycznej w Krakowie. W latach 1978–1986 był dziekanem wydziału kompozycji, dyrygentury i teorii muzyki, od 1992 zajmował stanowisko profesora tej uczelni. Nagrody: II nagroda Tribune Internationale des Compositeurs UNESCO, Paryż 1978 za Musica domestica (wyd. Kraków 1978, 1981); MKiS II stopnia 1979, 1987; ZKP oraz miasta Krakowa 1984; im. A. Jurzykowskiego, Nowy Jork 1991.

Bujarski należał do pokolenia kompozytorów polskiej awangardy z przełomu lat 50.–60., kiedy to dokonał się przewrót w zakresie techniki kompozytorskiej i nastąpiła radykalna zmiana postawy estetycznej twórców. Wczesną twórczość Bujarskiego (Krzewy płonące, Synchrony I i II, Kompozycja kameralna, Kinoth) charakteryzuje przede wszystkim poszukiwanie w zakresie sonorystyki w ramach swobodnego serializmu, stosowanie niekonwencjonalnej artykulacji, efektów akustycznych, rozszerzanie aparatu wykonawczego, użycie aparatury nagłaśniającej i odtwarzającej, rezygnacja z metrum na rzecz swobody rytmicznej. Okres ten wieńczy pisane w latach 1969–73 oratorium El Hombre.

Powstałe od 1977 utwory orkiestrowe i kameralne: Musica domestica, Similis Greco, Concerti per archi I i II, 3 kwartety smyczkowe, cykl Lęk ptaków, wykazują wyjątkową spójność stylistyczną i stanowią nowy etap w ewolucji języka muzycznego Bujarskiego, poddanego dalszej selekcji i znacznej koncentracji, osiągniętej m.in. przez zmniejszenie aparatu wykonawczego. Równolegle do kompozycji instrumentalnych powstawały znaczące utwory wokalno-instrumentalne: Narodzenie (1981) na chór i orkiestrę, do starosłowiańskiego tekstu „modlitwy abecadłowej” (najstarszego słowiańskiego utworu poetyckiego), zamykający cykl o wieloznacznym tytule Similis Greco, a także cykle pieśni z orkiestrą: Ogrody oraz Pięć pieśni.

Od najwcześniejszych utworów zainteresowania Bujarskiego koncentrowały się na instrumentach smyczkowych, będących polem jego eksperymentów sonorystycznych, z których stopniowo wyłaniał się oryginalny system porządkowania materiału dźwiękowego z rozszerzoną do ćwierćtonów skalą. Drążąc w głąb materii muzycznej, kompozytor swobodnie kształtował formę, rozpinając ją na wielu płaszczyznach, a z linearnie wysnuwanych wątków tworzył konstelacje subtelnych barw. „Malarską” wyobraźnię kompozytora tłumaczy jego druga pasja – malarstwo. Prezentując postawę nieustannie poszukującego nowatora, Bujarski godził nowoczesność z odległą tradycją, nawiązywał do klasycznych wzorów kultury greckie, do kunsztownych form baroku, poruszał odwieczne tematy związane z egzystencją człowieka.

Literatura: T. Malecka Musica domestica Zbigniewa Bujarskiego, „Ruch Muzyczny” 1978 nr 18/19; T. Malecka Zbigniew Bujarski od „El Hombre” do „Narodzenia”, w: Przemiany techniki dźwiękowej, stylu i estetyki w polskiej muzyce lat 70., red. L. Polony, Kraków 1986; Świat muzyki Zbigniewa Bujarskiego. Twórczość pieśniowa, w: Krakowska szkoła kompozytorska 1888–1988, red. T. Malecka, Kraków 1992; Odnawianie tradycji w muzyce Zbigniewa Bujarskiego, w: Muzyka polska 1945–1995, red. K. Droba i in., Kraków 1996; R. Pilch-Żabicka Muzyka instrumentalna Zbigniewa Bujarskiego, praca mgr pod kier. dr A. Jarzębskiej, UJ 1992 (maszynopis).