Buchner, Philipp Friedrich

Buchner, Buchnero, Bucnero, Philipp Friedrich, *10 IX 1614 Wertheim n. Menem (Frankonia), †23 III 1669 Würzburg (Bawaria), niemiecki kompozytor. Pochodził z luterańskiej rodziny muzyków. Jako chłopiec uczył się i śpiewał w kapeli przy Barfüsserkirche we Frankfurcie nad Menem (1625–30). Następnie otrzymał posadę organisty we frankfurckiej katedrze św. Bartłomieja (1634–36). W 1636 opuścił Frankfurt n. Menem. Być może już od ok. 1637, a najpewniej od 1641 działał w Wiśniczu na dworze Stanisława Lubomirskiego, wojewody ruskiego i krakowskiego. W Polsce pozostawał do ok. 1645, po czym przebywał prawdopodobnie we Włoszech i Francji. Następnie zajmował stanowisko muzyka na dworze biskupa J.Ph. von Schönborna w Würzburgu. Po nominacji J.Ph. von Schönborna na stanowisko arcybiskupa i elektora w Moguncji (1647) Buchner przeniósł się na jego dwór, gdzie pracował jako kapelmistrz.

Działalność Buchnera jako muzyka i kompozytora w latach 1641–45 wiązała się ściśle z kapelą S. Lubomirskiego, której był członkiem, a w 1645 i kapelmistrzem. W Wiśniczu skomponował 2 zbiory Concerti ecclesiastici, z których pierwszy (1642) zadedykował S. Lubomirskiemu, a drugi (1644) królowi Władysławowi IV. Dwa koncerty ze zbioru wydane w 1644 kompozytor ofiarował muzykom z wiśnieckiej kapeli: G.B. Mealliemu i G.U. Borletcie. Koncerty kościelne Buchnera należały do repertuaru kapeli S. Lubomirskiego. Jego dzieła (niezachowane; tytuły znane z inwentarzy muzykaliów) znajdowały się w 2. połowie XVII wieku również w repertuarze kapel karmelitów na Piasku w Krakowie, franciszkanów we Lwowie, pijarów w Prievidzy i Podolińcu, a także kapeli kościoła św. Katarzyny w Gdańsku.

Stylistycznie twórczość Buchnera należy do wczesnego baroku. Concerti ecclesiastici, w większości przeznaczone na zespół głosów wokalnych i basso continuo, obejmują utwory różnorodne pod względem obsady, układu formalnego, rozbudowania poszczególnych kompozycji i rodzaju melodyki. Reprezentują one koncert wieloodcinkowy. Przeważa w nich technika imitacyjna, często użyta w sposób koncertujący. Muzyka wiąże się silnie z religijnym tekstem, którego wyraz oddany jest przez afektywne zwroty melodyczne, chromatykę (rzadko) czy bardziej wirtuozowskie opracowania pewnych fragmentów. Sonaty ze zbioru Plectrum przeznaczone są na różne zestawy instrumentów, przy czym 13 sonat ma obsadę triową. Składają się zazwyczaj z 3–4 części kontrastujących pod względem tempa i faktury instrumentalnej, których układ czasem zbliża się do sonaty da chiesa; charakteryzują się przewagą imitacji. Bardziej wirtuozowskie są sonaty o mniejszej obsadzie. Sonata nr 9 ze zbioru Plectrum (na 2 fagoty i basso continuo) należy do wcześniejszych przykładów w literaturze fagotowej.

Literatura: O. Günter Katalog der Danziger Stadtbibliothek, t. 4: Katalog der Handschriften, cz. 4, Danzig 1911; A. Gottron Ph.F. Buchner..., «Würzburger Diözesangeschichtsblätter» VII, 1939; W. Rutkowska Ph.F. Buchner. Concerti ecclesiastici, „Muzyka” 1976 nr 3; T. Maciejewski Inwentarz muzykaliów kapeli karmelickiej w Krakowie na Piasku z lat 1665–1684, „Muzyka” 1976 nr 2; M. Perz Na marginesie polskich inwentarzy muzycznych II poł. XVII wieku oraz traktatu M.H. Schachta „Musicus danicus”, „Muzyka” 1977 nr 3; R. Klingsporn Philipp Friedrich Buchner und der Mainzer Psalter des Johann Philipp von Schönborn, w: Mitteilungen der Internationalen Joseph Martin Kraus-Gesellschaft 15–17, 1998; D. Popinigis Musicalia Gedanenses, Rękopisy muzyczne z XVI i XVII wieku w zbiorach Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk. Katalog, Gdańsk 1990; J. Kalinayová Hudobné inventáre a repertoár viachlesnej hudby na Slovensku v 16. – 17. storočí, Bratislava 1994; A. Dacewicz Franciszkańskie inwentarze muzyczne z II połowy XVII wieku, „W Nurcie Franciszkańskim” 2012 nr 19.