Logotypy UE

Bottrigari, Ercole

Biogram i literatura

Bottrigari, Bottrigaro, Ercole, ochrzcz. 24 VIII 1531 Bolonia, †30 IX 1612 San Alberto (k. Bolonii), włoski teoretyk muzyki, kompozytor i poeta. Urodzony jako nieślubny syn bolońskiego arystokraty, rychło legitymizowany i wprowadzony do rezydencji ojca, otrzymał solidne wykształcenie w dziedzinie prawa, matematyki, astronomii, a także polityki, architektury, muzyki i wiedzy o antyku, w duchu renesansowego ideału wszechstronnej edukacji; w 1547 ojciec dał mu do dyspozycji specjalnie dlań założoną w Bolonii drukarnię. W 1551 Bottrigari ożenił się i został członkiem rady miasta. W 1576 przeniósł się do Ferrary, gdzie na dworze księcia Alfonsa II d’Este przebywał do 1586. Bogate życie muzyczne (działalność L. Luzzaschiego, G. de Wert, zespołów concerto delle donne i concerto grande) zwiększyło jego zainteresowanie muzyką oraz jej historią i teorią; zaczął wówczas gromadzić książki na ten temat, a jego biblioteka osiągnęła z czasem znaczne rozmiary (obecnie Bolonia, Civico Museo Bibliografico). Wkrótce po powrocie do Bolonii (1586) osiadł w rodzinnej rezydencji w San Alberto. W tym czasie nawiązał przyjaźń z nauczycielem muzyki i przełożonym muzyków bolońskiej signorii, A. Melonem; w pismach Bottrigariego znalazły odbicie ich wspólne zainteresowania i wymiana myśli.

W pierwszej części Il Melone Bottrigari rozważa rodzaje greckiej muzyki: diatoniczną, chromatyczną i enharmoniczną, w części 2. broni poglądów N. Vicentina oraz sformułowanej przez C. Monteverdiego istoty seconda pratica przed krytykami (G.M. Artusi i in.). Il desiderio jest bardzo ważnym świadectwem życia muzycznego na dworze Alfonsa II; autor omawia tu również problemy stroju różnych instrumentów i – w związku z jego zróżnicowaniem – możliwość łączenia tych instrumentów w zespole. Il Patricio zawiera krytykę wypowiedzi F. Patriziego na temat poglądów akustycznych Arystoksenosa. Według Enrico Bottrigariego, Bottrigari był sam doświadczonym śpiewakiem i instrumentalistą, a także twórcą madrygałów. Z tych ostatnich zachował się tylko jeden, zamieszczony w Il Melone jako przykład zastosowania chromatyki; na innym oparł swój utwór Ph. de Monte.

Literatura: Enrico Bottrigari Notizie biografiche intorno agli studi ed alla vita del Cavaliere Ercole Bottrigari, Bolonia 1842; U. Sesini Studi sull’umanesimo musicale. Ercole Bottrigari, „Convivium” XIII, 1941, przedruk w: La musica a Bologna, red. G. Vecchi, Bolonia 1966; R. Giazotto „Il Patricio” di Hercole Bottrigari dimostrato praticamente da un anonimo cinquecentesco, „«Collectanea Historiae Musicae» I, 1953; G. Vecchi Primi accenni ad una storia delle semeiografia musicale nel „Trimerone” di Ercole Bottrigari, w: Memorie e contributi alla musica del medioevo all’eta moderna, offerti a Federico Ghisi nel settantesimo compleanno (1901–1971), Bolonia 1971; P. Reghini A difesa del „Patrizio” (nel labirinto della musica greca), Padwa 1974; G. Vecchi Music, Liturgy, Hebrew Psalmody, and the Bolognese Historians (Ercole Bottrigari, Giovanni Battista Martini), w: Report of the Twelfth International Musicological Society Congress, Berkeley 1977, red. D. Heartz, B. Wade, Berkeley 1981; C. V. Palisca Humanism in Italian Renaissance Musical Thought, New Haven 1985; C. V. Palisca Boethius in the Renaissance, w: Music Theory and Its Sources, red. A. Barbera, Notre Dame 1990; C. V. Palisca Two Sixteenth-Century Italian Translations of Boethius’ „De institutione musica”, w: Atti del XIV congresso della Società Internazionale di Musicologia, Turyn 1990; M. Ilari Ercole Bottrigari traduttore de „De musica” di Boezio, w: Studi in onore di Giulio Cattin, red. F. Luisi, Rzym 1990; M. Moretti Gli strumenti musicali negli scritti di Ercole Bottrigari, dysertacja, Università degli Studi di Padova, 1990; M. R. Maniates Bottrigari versus Sigonio. On Vicentino and His Ancient Music Adapted to Modern Practice, w: Musical Humanism and its Legacy. Essays in Honor of Claude V. Palisca, red. N. Baker i B. R. Hanning, Stuyvesant 1992; M. R. Maniates The Cavalier Ercole Bottrigari and His Brickbats: Prolegomena to the Defense of Don Nicola Vicentino against Messer Gandolfo Sigonio, w: Music Theory and the Exploration of the Past, red. Ch. Hatch i D.W. Bernstein, Chicago 1993; E. Müller Ercole Bottrigari: „Il Trimerone”. Edition und Kommentar, dysertacja, Universität Karlsruhe, 1994; G. L. Betti Cardano a Bologna e la sua polemica con il tartaglia nel ricordo di un contemporaneo, „Bruniana & Campanelliana” XV, 2009; G. L. Betti Il „vero numero degli anni” e il „giorno della passione et morte” di Cristo in un „Discorso” di Ercole Bottrigari del 1595, „Bruniana & Campanelliana” XVI, 2010; L. Bruno „Il cantar novo” di Ercole Bottrigari, ovvero dell’antica musica cromatica ridotta alla moderna pratica polifonica tra Cinque e Seicento, „Studi Musicali” V, 2014; K. Soares Il Desiderio de Ercole Bottrigari: uma discussão teórica sobre o uso dos genera gregos na polifonia do final do séc. XVI, dysertacja, Universidade Estadual Paulista, 2021.

Prace i edycje

Prace dotyczące muzyki:

Il Patricio, overo de’ tetracordi armonici di Aristosseno…, wyd. Bolonia 1593

Il desiderio, overo de’ concerti di varij strumenti musicali…, wyd. Wenecja 1594 (wyd. pod pseudonimem Alemanno Benelli – anagram z: Annibale Mellone), 2. wyd. Bolonia 1599 (pod własnym nazwiskiem), 3. wyd. Mediolan 1601 (pod nazwiskiem A. Melloni)

Il Melone, discorso armonico (…) et il Melone secondo…, wyd. Ferrara 1602

Trimerone de fondamenti armonici, 1599 i przekł. włoski De musica Boecjusza, rkp. Bolonia, Civico Museo Bibliografico

 

Edycje:

Il Patricio…, faks. wyd. G. Vecchi, «Biblioteca Musica Bononiensis» 11/27, Bolonia 1969

Il desiderio…, faks. wyd. i zaopatrzyła wstępem K. Meyer, «Veröffentlichungen der Musik-Bibliothek Paul Hirsch» V, Berlin 1924, faks. wyd. G. Vecchi, «Biblioteca Musica Bononiensis» 11/28, Bolonia 1969, przekł. angielski C. MacClintock, «Musicological Studies and Documents» IX, 1962

Il Melone…, faks. wyd. G. Vecchi, «Biblioteca Musica Bononiensis» II, Bolonia 1969