logotypes-ue_ENG

Borkowski, Marian

Biogram i literatura

Borkowski Marian, *17 VIII 1934 Pabianice, polski kompozytor, muzykolog i pianista. Studiował kompozycję u K. Sikorskiego oraz grę na fortepianie u J. Ekiera i N. Hornowskiej w PWSM w Warszawie (dyplom 1965). W 1966 ukończył studia muzykologiczne na UW. W latach 1966–68 kontynuował studia w Paryżu: kompozycję u N. Boulanger i O. Messiaena w konserwatorium, muzykologię u J. Chailleya i B.S. Brooka na uniwersytecie; ponadto studiował filozofię na uniwersytecie i w Collège de France. W 1972, 1974 uczestniczył w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie, a w 1973, 1975 w kursach Accademia Musicale Chigiana w Sienie, gdzie pracował pod kierunkiem G. Ligetiego, I. Xenakisa, K. Stockhausena i F. Donatoniego. Od 1968 wykłada w PWSM (obecnie Akademia Muzyczna) w Warszawie, od 1976 jako docent; prowadzi klasę kompozycji. Od 1975 do 1978 prodziekan, od 1996 dziekan Wydziału Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki, w latach 1978–81 oraz 1987–90 prorektor tej uczelni. W 1989 uzyskał tytuł profesora. Od 1993 jest również kierownikiem Katedry Teorii Muzyki. Od 1971 do 1977 pełnił funkcję prezesa Oddziału Warszawskiego ZKP. Borkowski jest twórcą i dyrektorem artystycznym festiwalu Laboratorium Muzyki Współczesnej w Białymstoku, a od 1995 prezesem stowarzyszenia Laboratorium Muzyki Współczesnej. Wykłada gościnnie w konserwatorium w Paryżu, Sienie, Seulu oraz na uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Laureat m.in. Konkursu Młodych ZKP (Warszawa, 1966), konkursu im. G.B. Viottiego (Vercelli, 1969), konkursu kompozytorskiego im. K. Szymanowskiego (Warszawa, 1974), Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego Nowej Muzyki (Nowy Jork, 1990). Trzykrotnie otrzymał nagrodę MKiS (1976, 1980, 1982).

Początkowo w twórczości Borkowskiego dominowały tendencje stylizacyjne, kompozytor sięgał także po elementy folkloru (utwory fortepianowe: Mazurki, Toccata, Sonata). Już jednak w latach 60. własna koncepcja czasu muzycznego wpłynęła decydująco na sposób strukturowania materiału dźwiękowego, poszukiwanie indywidualnych rozwiązań w zakresie faktury, jakości brzmienia, konstrukcji formalnej; pogłębieniu dramatycznemu ulegał także walor emocjonalny muzyki Borkowskiego. Penetracje twórcze kompozytora, wpisane w nurt poszukiwań współczesnych kompozytorów polskich, objęły w latach 70. aleatoryzm, sonoryzm, konstruktywizm. Z czasem ujawniły się predylekcje do kameralizacji składu wykonawczego, przy jednoczesnym dążeniu do pełni brzmienia; coraz silniej zaznaczała się też tendencja do selekcjonowania środków wypowiedzi artystycznej oraz tematyki; po 1982 przewagę zyskuje krąg znaczeń symbolicznych i sfera sacrum. Wrażliwość na właściwości sonorystyczne brzmienia sprawia, iż kompozytor skupia uwagę na funkcjonalności i adekwatności zapisu, stosując nowe formy grafiki muzycznej; stanowi to ważną część dokonań Borkowskiego.

Literatura: Z. Bargielski Rozmowa z kompozytorem, „Literatura” 1973 nr 12; R. Lasocki Marian Borkowski – „Images II” na dowolny instrument smyczkowy w wersji na skrzypce solo, «Prace specjalne Akademii Muzycznej w Katowicach» seria II nr 3, Katowice 1985; T. Kobierzycki Wielopoziomowość muzyki. Studium o muzyce Mariana Borkowskiego, w: Muzyka i psychika, Warszawa 1994; C. Zechowski Musica Speranza, „Heksis”, Warszawa 1995 nr 1.

Kompozycje i prace

Kompozycje:

Instrumentalne:

2 Mazurki na fortepian, 1958

Toccata na fortepian, 1960

Sfera na orkiestrę kameralną, 1961

Sonata na fortepian, 1961

Fragmenti na fortepian, 1962

Visions na wiolonczelę, 1962

Dram na orkiestrę, 1966

Limits na orkiestrę, 1971, wyd. Kraków 1981

Selection for 5 na zespół kameralny, 1972

Images II na dowolny instrument smyczkowy, 1975, wyk. polskie Warszawska Jesień 1986

Psalmus na organy, 1975, wyd. Kraków 1980

Speranza na flet i fortepian, 1976

Variant na zespół instrumentalny, 1976

Dialoghi na 2 fortepiany, 1977

Vox na dowolny instrument dęty blaszany, 1977

Mont na orkiestrę, 1978

Spectra na perkusję, 1980

Dynamics dla 6 perkusistów, 1981

Appassionante na 2 dowolne instrumenty smyczkowe, 1983

Concerto na dowolny instrument smyczkowy i orkiestrę, 1986

Prolog na trąbkę i organy, 1990

Ritornel na orkiestrę, 1992.

Wokalne i wokalno-instrumentalne:

Preludia liryczne na sopran i fortepian, sł. K.I. Gałczyński, 1962

Aria na sopran i 7 instrumentów, 1963

Aklamacje na 4 chóry, 6 grup instrumentalnych i organy, do tekstów bizantyjskich, 1964

Epitafium na chór żeński i zespół instrumentalny, 1968

Kołysanka na chór mieszany a cappella, 1970

Norwidiana 75 na głos żeński i zespół kameralny, 1975

Mater mea na chór mieszany a cappella, sł. K.K. Baczyński, 1982

Pax in terra I na głos żeński, 4 grupy gitarowe i dzwony, 1987

Pax in terra II na głos żeński, perkusję i organy, 1988

Adoramus na chór mieszany a cappella, 1991

Hosanna na chór mieszany i 4 instrumenty, 1993

Regina caeli na chór mieszany a cappella, 1995

Kassandra na głos żeński, chór mieszany i orkiestrę, 1997.

 

Prace:

Zagadnienie formy muzycznej w utworach dodekafonicznych Weberna, „Res Facta” 6, 1972

Rola techniki dodekafonicznej w rozwoju polskiej muzyki współczesnej, w ks. sympozjum, Seul 1988

O myśleniu muzycznym, „Heksis”, Warszawa 1995 nr 2

Nowy program teorii muzyki, „Heksis”, Warszawa 1996 nr 3.