Békésy, György

Békésy [b’ε:kε:szi] György, Georg von Békésy, *3 VI 1899 Budapeszt, †13 VI 1972 Honolulu, węgierski akustyk. Studiował chemię w Bernie, w 1923 uzyskał doktorat z fizyki na uniwersytecie w Budapeszcie, po czym pracował w Węgierskim Instytucie Badań nad Telegrafią w Budapeszcie do 1946, z przerwą na staż w latach 1926–27 w centralnym laboratorium firmy Siemens-Halske w Berlinie. Jednocześnie wykładał na uniwersytecie w Budapeszcie, od 1932 jako docent, w latach 1939–46 jako profesor, kierując Katedrą Fizyki Eksperymentalnej. Od 1946 do 1947 pracował w Królewskim Instytucie Technologii w Sztokholmie, w latach 1947–66 prowadził badania w laboratorium psychoakustycznym Uniwersytetu Harvarda, w 1966–72 profesor uniwersytetu w Honolulu.

Békésy przyczynił się w zasadniczy sposób do powstania nowoczesnej teorii słyszenia. Wykazał eksperymentalnie, początkowo na modelach, a następnie na preparatach anatomicznych, w jaki sposób fale dźwiękowe wprawiają w drgania elementy ucha wewnętrznego (teoria „fal wędrownych”). Wprowadził znaczne korekty do panujących w tej dziedzinie poglądów, datujących się od H. Helmholtza. Wykazał rolę procesów nerwowych w „wyostrzaniu” precyzji słyszenia wysokości dźwięku. Wynalazł przyrząd do automatycznego mierzenia progu czułości słuchu na dźwięki w całej skali częstości słyszalnych, nazwany od jego nazwiska audiometrem Békésy’ego. Za wyjaśnienie mechanizmu działania ucha wewnętrznego otrzymał w 1961 nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Był doktorem honoris causa kilku uniwersytetów i laureatem szeregu nagród naukowych.