Bartkowski, Bolesław

Bartkowski Bolesław, *3 III 1936 Sarbice II (kieleckie), †25 III 1998 Lublin, polski muzykolog, ksiądz Zgromadzenia Księży Salezjanów (SDB). W latach 1955–57 studiował filozofię w Wyższym Seminarium Duchownym Księży Salezjanów w Krakowie, w latach 1957–61 na Wydziale Teologii KUL; w 1961 przyjął święcenia kapłańskie. Studia muzykologiczne odbył w latach 1961–66 w Instytucie Muzykologii Kościelnej KUL, w którym w 1967 został asystentem. W 1971 na podstawie dysertacji Śpiewy procesji palmowej w polskich rękopisach liturgicznych (XIII–XVIII w.) uzyskał stopień doktora, w 1982 habilitował się, w 1984 objął Katedrę Etnomuzykologii i Hymnologii; w 1992 otrzymał stanowisko i tytuł profesora, w latach 1983–87 był prodziekanem Wydziału Teologii KUL, w latach 1987–89 kierownikiem Instytutu Muzykologii Kościelnej, od 1989 prorektorem KUL. Od 1971 Bartkowski prowadził wraz z współpracownikami i studentami coroczne badania terenowe połączone z akcją nagrywania religijnego folkloru muzycznego, dzięki której powstał obszerny zbiór fonograficzny (ok. 25 tys. melodii); zbiór ten, pozwalający na utrwalenie zanikających zjawisk rodzimej kultury, ma ważne znaczenie dla polskiej etnomuzykologii. Bartkowski wykładał historię muzyki, style muzyczne, etnomuzykologię, metodologię muzykologii, metodykę badań nad pieśniami religijnymi. Uczestniczył w wielu konferencjach muzykologicznych i interdyscyplinarnych w kraju i za granicą (m.in. Dubrownik 1973, Groningen 1975, Ratyzbona 1979, Budapeszt 1983, Eichstätt 1989); należał do Towarzystwa Naukowego KUL, podkomisji muzyki sakralnej przy Komisji Liturgicznej Episkopatu Polski, Internationale Arbeitsgemeinschaft für Hymnologie; w latach 1981–83 był wiceprezesem zarządu sekcji muzykologów ZKP.

Naukowy dorobek Bartkowskiego tworzą głównie prace poświęcone chorałowi gregoriańskiemu i polskiej religijnej pieśni ludowej. Dla badań nad chorałem ważne są zwłaszcza publikacje na temat repertuaru pochodzącego z nieznanych źródeł (np. śpiewy Visitatio Sepulchri, hymn Gloria laus). Problematyka pieśni religijnej, podjęta przez Bartkowskiego w kontekście doświadczeń choralistycznych, dotyczy śpiewów funkcjonujących w żywej tradycji. W artykułach i studiach etnomuzykologicznych – bazujących na zgromadzonym archiwum dźwiękowym wyposażonym także w transkrypcje i opis specjalistyczny – autor ukazał cechy religijnego folkloru muzycznego, m.in. w zakresie rytmiki, wariabilności, tonalności, zróżnicowania gatunkowego, z uwzględnieniem uwarunkowań życia religijnego-społecznego. Książka o stylach i formach, wsparta na integracji metod choralistyki, hymnologii i etnomuzykologii, zawiera systematyzację polskich ludowych śpiewów religijnych, stanowi zarazem istotny przyczynek do definicji rodzimej kultury muzycznej. Świadectwem prac dokumentacyjnych stał się t. 1 rozpoczętej i redagowanej przez Bartkowskiego serii Polskie śpiewy religijne społeczności katolickich, prezentujący materiał muzyczny z rozbudowanym komentarzem naukowym. Dla pism Bartkowskiego charakterystyczne są refleksje metodologiczne nad wzajemnymi relacjami między różnymi gałęziami muzykologii, a także rozważania nad kształtem i tendencjami współczesnej religijnej kultury muzycznej w Polsce.

Literatura: T. Jasiński, I. Pawlak Instytut Muzykologii, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968–1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994.