Bandrowska-Turska, Ewa

Bandrowska-Turska Ewa Helena, *20 V 1894 Kraków, †25 VI 1979 Warszawa, polska śpiewaczka (sopran). Kształciła się pod kierunkiem swego stryja A. Bandrowskiego-Sasa oraz H. Zboińskiej-Ruszkowskiej. Debiutowała w 1919 na koncercie w Domu Polskim w Wiedniu, na recitalu w Krakowie (pieśni Schuberta i Schumanna). Po raz pierwszy wystąpiła na scenie operowej wykonując partię Małgorzaty w Fauście Gounoda (19 II 1917) w Teatrze Wielkim w Warszawie, następnie śpiewała w Krakowie (1917) i w zespole operowym Teatru Miejskiego we Lwowie (1917–22). Potem była przez półtora roku solistką opery we Lwowie, lecz choroba zmusiła ją do przerwania występów i podjęcia długotrwałej kuracji. Po kuracji w Zakopanem (1922–23) powróciła na scenę Teatru Wielkiego w Warszawie (1922–24) i Poznaniu (1923–25). W następnych latach występowała gościnnie we Lwowie, Katowicach, Poznaniu i ponownie w Warszawie (gdzie śpiewała z przerwami do 1937 oraz 1949–61), a także w Bratysławie (Halka Moniuszki, 1928), Sztokholmie, Kopenhadze, Hamburgu (1929), Sofii (1930), Leningradzie, Odessie i Moskwie (1934 i 1936), Cleveland (1935) i Paryżu (1930). Od 1926 śpiewała w operze w Poznaniu, a w 1929 została solistką Teatru Wielkiego w Warszawie. Zasłynęła przede wszystkim w repertuarze lirycznym (Manon i Werther Masseneta, Poławiacze pereł Bizeta, Cyganeria Pucciniego, Traviata Verdiego), ale sięgała też po partie typowo koloraturowe (Uprowadzenie z seraju Mozarta, Cyrulik sewilski Rossiniego, Łucja z Lammermooru Donizettiego, Lakmé Delibesa), a także dramatyczne (Hrabina Moniuszki, Ijola Rytla, Lohengrin i Tannhäuser Wagnera). W 1930 wyjechała do Paryża na zaproszenie Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków i tam występowała głównie w repertuarze pieśniarskim, wykonując pieśni współczesnych kompozytorów polskich i francuskich, często prezentowane po raz pierwszy. Czołowi kompozytorzy francuscy (Ravel, Roussel) akompaniowali jej przy wykonywaniu swoich utworów; dla niej T. Kassern napisał Koncert na głos i orkiestrę, a K. Szymanowski opracował transkrypcję orkiestrową Pieśni księżniczki z baśni (wykonanie 1933). Zyskała rozległą sławę, występując m.in. w Paryżu (Opéra Comique), Nicei, Brukseli, Ostendzie, Nowym Jorku i Chicago, w miastach Włoch i ZSRR. Repertuar jej odznaczał się wyjątkową wszechstronnością, obejmował zarówno muzykę dawną, jak nowoczesną. Po II wojnie światowej nadal występowała na krajowych scenach i estradach, wiążąc się od 1949 stałą współpracą z operą w Warszawie; nadal też wiele koncertowała za granicą, owacyjnie przyjmowana zwłaszcza w ZSRR. Po raz ostatni wystąpiła na scenie we wrześniu 1961 śpiewając partię tytułową w Hrabinie Moniuszki w operze warszawskiej. Działalność pedagogiczną prowadziła jako profesor w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (1945–49) i Wyższej Szkole Operowej w Poznaniu (1949–51). Laureatka Nagrody Państwowej I stopnia (1952).

Literatura: A. Wieniawski E. Bandrowska-Turska, Warszawa 1932; Z. Bieske E. Bandrowska-Turska, wspomnienia artystki, Warszawa 1989 (zawiera dyskografię).